Λάκης Σάντας – Δύσκολοι καιροί για ήρωες

«Εμείς αγόρι μου, είμαστε δρακογενιά. Kοιμηθήκαμε πάνω στο χιόνι κι ανάμεσα στα σκίνα, δεχτήκαμε ιατρικές επεμβάσεις χωρίς αναισθητικό, ζήσαμε στα ξερονήσια και τις φυλακές, μάθαμε να αντέχουμε. Δεν προλάβαμε να βγούμε στην κοινωνία και βγήκαμε στην Αντίσταση. Τα οράματα ερχόντουσαν από μόνα τους να σε συναντήσουν.

Ένα μικρο τέταρτο του φεγγαριού έπεφτε πάνω στα μάρμαρα το ‘χουμε συμφωνήσει. Αν παν να μας συλλάβουν, θα πέσουμε από την Ακρόπολη. Παιδευόμαστε, είναι στερεωμένη με συρματόσκοινο. Σιωπή μόνο το γέλιο της γερμανικής φρουράς ακούγεται. Ένα ένα κόβουμε τα σύρματα με χέρια, με δόντια, με λύσσα! Η σημαία πέφτει…».

Διαβάστε περισσότερα στο ιστολόγιο του συντοπίτη μας δημοσιογράφου-συγγραφέα Ηλία Π. Γεωργάκη για το αφιέρωμά του στο Λάκη Σάντα…

Στερνό αντίο στο Γιώργο Γράψα (Νικολετή), τον καπετά Πελοπίδα του ΕΛΑΣ

Το λαϊκό αγωνιστή, τον κομμουνιστή Γιώργο Γράψα (Νικολετή), τον «Πελοπίδα» του ΕΛΑΣ, που «έφυγε» από κοντά μας σε ηλικία 89 χρόνων, αποχαιρέτησαν σήμερα για τελευταία φορά οι Λευκαδίτες.

Απότισαν ταυτόχρονα φόρο τιμής σ’ ένα φλογερό αγωνιστή των εθνικοαπελευθερωτικών και δημοκρατικών αγώνων του λαού μας, σ’ έναν αλύγιστο, σεμνό και γεμάτο αυταπάρνηση αγωνιστή του ΚΚΕ.

Εκ μέρους της Νομαρχιακής Επιτροπής Λευκάδας του ΚΚΕ, τον νεκρό αποχαιρέτησε το μέλος του Γραφείου της ΝΕ της ΚΟ Λευκάδας Τάκης Κτενάς:

«Αποχαιρετάμε σήμερα από μέρους όλων των κομμουνιστών της Λευκάδας, ένα σύντροφο που όπως και χιλιάδες άλλοι, αφιέρωσαν τη ζωή τους στον αγώνα.

Αποχαιρετάμε τον αλύγιστο αγωνιστή που στάθηκε όρθιος στις φυλακές και τις εξορίες: στη Μακρόνησο, την Ικαρία και τη Γυάρο.

Σύντροφε Νικολετή

Έδωσες τα καλύτερά σου χρόνια στον αγώνα για εθνική ανεξαρτησία και κοινωνική προκοπή. Αγωνίστηκες για το λαό και για την εθνική ανεξαρτησία της πατρίδας μας. Όταν το κάλεσε η στιγμή, είπες το μεγάλο ΝΑΙ, έδωσες τον καλύτερό σου εαυτό μέσα από τις γραμμές του ΕΛΑΣ, ως καπετάν «Πελοπίδας».

Αγωνίστηκες για την ειρήνη. Για την απελευθέρωση της εργατικής τάξης και του λαού από την εκμετάλλευση και καταπίεση. Για το σοσιαλισμό.

Το κράτος των δοσίλογων σε έστειλε αρχικά στη Μακρόνησο, το νέο «Παρθενώνα» της ξενόδουλης αστικής τάξης. Αργότερα «πήγες» ως αμετανόητος και στην Ικαρία.

Στα κατοπινά χρόνια πάλεψες για τους εργαζόμενους μέσα από το συνδικάτο οδηγών της Πάτρας όπου εργαζόσουν.

Η χούντα σε ξαναθυμήθηκε και σε έστειλε στο κολαστήριο της Γυάρου.

Συνέχισες να αγωνίζεσαι για το κοινωνικό σύνολο με όλες σου τις δυνάμεις, είτε σαν απλός εργαζόμενος, είτε από τη θέση του προέδρου στο χωριό σου.

Ήσουν και παρέμεινες όρθιος, ασυμβίβαστος. Θα είσαι παρών, γιατί τη θέση σου θα πάρουν νέοι αγωνιστές και αγωνίστριες, νέοι κομμουνιστές, που εμπνέονται από τις μαρξιστικές-λενινιστικές ιδέες, αλλά και από ζωντανά παραδείγματα προσφοράς και θυσίας… Προσφοράς που δεν έχει χρονικά περιθώρια.

Εμείς σήμερα μια υπόσχεση σου δίνουμε, ότι θα συνεχίσουμε όρθιοι, αταλάντευτοι, να είμαστε μαζί με τον κόσμο της δουλειάς, με τους εργάτες, για να ολοκληρώσουμε αυτό που εσείς αφήσατε στη μέση, στην πορεία προς τη σοσιαλιστική νίκη.

Σε σας -όπως λέει και ο ποιητής- που περπατήσατε τον πόνο, Σε σας που περπατήσατε τον θάνατο δίχως να σκοντάψετε. Αυτή μας η υπόσχεση για έναν άλλο κόσμο, όπως τον ονειρευτήκατε, είναι και το στερνό μας «αντίο», σύντροφε Νικολετή.

Θα κάνουμε το καθήκον μας. Αυτός είναι ο όρκος των κομμουνιστών πάνω από το φέρετρό σου. Θα ζεις όπως και οι άλλοι συναγωνιστές για πάντα στην καρδιά του λαού.»

«Έφυγε» ο αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης Γεώργιος Στεφ. Γράψας (Νικολετής)

Πέθανε σε ηλικία 89 χρόνων ο αντιστασιακός Γεώργιος Στεφ. Γράψας (Νικολετής), ο «Πελοπίδας» του ΕΛΑΣ και κηδεύεται αύριο Τρίτη 10 Νοέμβρη 2009, στις 14.00, από την οικία του στο ναό του Κοιμητηρίου στην πόλη της Λευκάδας.

Τα θερμά συλλυπητήρια στους οικείους του.

Ο Άρης και ο Σαράφης στα Γιάννενα το 1944

Δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο metaxifilon απ’ όπου και το αναδημοσιεύουμε:
=====================================================
Πριν από κάποιο καιρό η φωτογραφία του Άρη Βελουχιώτη με τον Στέφανο Σαράφη να μπαίνουν στα Γιάννενα τον Δεκέμβριο του 1944 δημοσιεύτηκε σε εφημερίδα με λάθος λεζάντα – έκανε λόγο για είσοδο στα Τρίκαλα. Πέρα από τον γνωστό «δαίμονα του τυπογραφείου» είναι αλήθεια ότι το ενδιαφέρον για την ιστορική φωτογραφία μόνο τα τελευταία χρόνια μετατράπηκε σε αντικείμενο έρευνας για τους ιστορικούς. Και διεθνώς όμως, μετά το ’90 άνοιξε συζήτηση για την τεκμηρίωση της φωτογραφίας ιστορικών γεγονότων, κάτι που πιθανά να έχει σχέση και με το άνοιγμα μεγάλων αρχείων για πιο κοντινές μας δεκαετίες όπως αυτήν του ’40.

Χάριν αυτής της φωτογραφίας συγκέντρωσα μερικές αναφορές με σκοπό να αναδειχτεί όσο μπορεί το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο τραβήχτηκε η φωτογραφία.

Το ότι η είσοδος των δύο κορυφαίων ηγετών του ΕΛΑΣ γίνεται στα Γιάννενα το γνωρίζουμε με ασφάλεια γιατί η φωτογραφία είναι γνωστή. Την έχει τραβήξει ο σπουδαίος φωτογράφος της Αντίστασης, Κώστας Μπαλάφας και δημοσιεύεται στο βιβλίο του «Το Αντάρτικο στην Ήπειρο» (Γιάννινα 1991, σελίδα 205). Η λεζάντα στο βιβλίο είναι: «Οι πρωτοκαπεταναίοι στα Γιάννινα». Στο βιβλίο υπάρχει μία ακόμα σχετική φωτογραφία, με τους δύο ηγέτες, 10 περίπου μέτρα πιο μπροστά στον ίδιο δρόμο (σελ. 210 και λεζάντα «Ο Άρης με το Σαράφη»), ενώ δημοσιεύεται σειρά φωτογραφιών από την είσοδο του ΕΛΑΣ στα Γιάννενα.

Πότε τραβήχτηκε η φωτογραφία; Την είσοδο στα Γιάννενα την περιγράφει ο ίδιος ο Σαράφης στο βιβλίο του «ΕΛΑΣ» (εκδόσεις Επικαιρότητα). Βρισκόμαστε στον Δεκέμβριο του 1944 και γράφει: «Το πρωί στις 28 του Δεκέμβρη αφήσαμε το Μέτσοβο και το απόγευμα φτάσαμε στα Γιάννενα. Χιόνιζε πάντα κ’ έκανε κρύο. Δεν είχαμε ειδοποιήσει κανένα. Στις 4 το απόγευμα μπήκαμε στην πόλη και όλα τα μαγαζιά ήταν κλειστά λόγω της εορτής. Πήγαμε στην πλατεία και ζητήσαμε το μέραρχο στα γραφεία του. Ο κόσμος αντιλήφθηκε την άφιξή μας και η πλατεία γέμισε. Μιλήσαμε κι εγώ και ο Άρης. Μου έκανε εντύπωση ότι οι εκδηλώσεις του κόσμου ήταν περισσότερο ζωηρές από τις εκδηλώσεις στις εαμικές περιοχές…» (σελίδα 548).
Το τμήμα του βιβλίου που αναφέρεται στα Γιάννενα και την Ήπειρο κατά την περίοδο των Δεκεμβριανών είναι εκτενές. Αρκούμαστε να σημειώσουμε εδώ ότι είναι γνωστή η συζήτηση για τη σκοπιμότητα του περιορισμού μεγάλων δυνάμεων του ΕΛΑΣ μαζί με τον Άρη και τον Σαράφη, στην Ήπειρο, την ίδια στιγμή που η μεγάλη μάχη γινόταν στην Αθήνα.

Μερικές, όμως ακόμα σκέψεις, όχι κατά ανάγκη πρωτότυπες, με αφορμή τη φωτογραφία, χάριν τώρα και της τοπικής ιστορίας των Ιωαννίνων.

Η είσοδος του ΕΛΑΣ στα Γιάννενα αναφέρεται σε πολλές τοπικές, αριστερής προέλευσης πηγές, και ως «απελευθέρωση» της πόλης. Σε μία έκδοση της ΚΝΕ Ηπείρου-Λευκάδας-Κέρκυρας το 1983 με τίτλο «Από τη δράση της ΕΠΟΝ στην Ήπειρο-Κέρκυρα-Λευκάδα» μια φωτογραφία έχει ως λεζάντα: «Επονίτες και Ελασίτες σε γερμανικό άρμα. Απελευθέρωση Γιαννίνων 1944, στην πλατεία».

Η απελευθέρωση πάντως των Ιωαννίνων από τον κατακτητή συνέβηκε στις 15 Οκτωβρίου 1944 όταν αποχώρησαν οι Γερμανοί και μπήκαν στην πόλη οι δυνάμεις του ΕΔΕΣ. Η ημερομηνία αυτή δεν εορτάζεται στην πόλη. Οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ παρέμειναν κοντά στην πόλη προς τη μεριά του Ζαγορίου, σύμφωνα και με τις σχετικές συμφωνίες.

Τον Δεκέμβριο του 1944 συνεπώς ο ΕΛΑΣ επιτίθεται κατά των μονάδων του ΕΔΕΣ. Από τις 21 Δεκεμβρίου γίνονται σκληρές μάχες με αρκετά θύματα, ειδικά στην περιοχή του Περάματος και στις 23 Δεκεμβρίου ο ΕΛΑΣ μπαίνει στα Γιάννενα. Ο ΕΔΕΣ αποχωρεί σε άτακτη υποχώρηση και ηττημένος στρατιωτικά, παίρνοντας μαζί του και ένα μεγάλο αριθμό ομήρων, κατοίκους δηλαδή της πόλης που θεωρούνταν ΕΑΜικοί ή φιλοεαμικοί. Από την Πρέβεζα μαζί με τους ομήρους θα πάνε με πλοία στην Κέρκυρα ως και τη συμφωνία της Βάρκιζας. Και ο ΕΛΑΣ θα κρατήσει πάντως φυλακισμένους, επί πολλές ημέρες, στις φυλακές του Αγίου Κοσμά, Γιαννιώτες μη ΕΑΜικούς. Οι φυλακές αυτές βρισκόταν 200 μέτρα αριστερά του Σαράφη όπως βλέπουμε τη φωτογραφία – σήμερα στη θέση τους είναι ο ΟΤΕ.

Λίγη ακόμα τοπική ιστορία. Το ωραίο κτίριο που βλέπουμε πίσω από τους δύο καβαλάρηδες είναι το ξενοδοχείο Ίλιον Παλλάς. Διατηρείται ακόμα σήμερα σε σχετικά καλή κατάσταση, δεν λειτουργεί όμως. Το 1938 πάντως σε αυτό το χώρο έκανε την πρώτη του έκθεση με φωτογραφίες από την Ήπειρο (σχετική προαναγγελία στον τοπικό Τύπο στις 4.12.1938) ο Σπύρος Μελετζής (1906- 2003), ένας νέος τότε καλλιτέχνης που έγινε λίγα χρόνια μετά ο δεύτερος μεγάλος φωτογράφος της Αντίστασης και ένας σπουδαίος έλληνας φωτογράφος ευρύτερα (ο Μελετζής προλογίζει το βιβλίο του Μπαλάφα για την Αντίσταση).

Μπροστά από τους δύο αρχηγούς του ΕΛΑΣ, στα πέντε μέτρα -δεν φαίνεται στη φωτογραφία- βρίσκεται το ξενοδοχείο Ακροπόλ Παλλάς. Σημαντικό κτίσμα της δεκαετίας του ’30 (το πρώτο με ασανσέρ στην πόλη!) με θαυμάσια αρχιτεκτονική, σήμερα φιλοξενεί μία τράπεζα. Από το μπαλκόνι του μίλησαν ο Ιωάννης Μεταξάς, άλλοι πολιτικοί, αλλά και ο Πέτρος Αποστολίδης, δήμαρχος του ΕΑΜ μετά τον Δεκέμβρη, μέχρι και τις 25 Μαρτίου οπότε και ανέλαβε η «επίσημη» κυβέρνηση την πόλη – οι συγκεκριμένες φωτογραφίες με τον δήμαρχο ακολουθούν στο βιβλίο του Μπαλάφα. Το Ακροπόλ αποτέλεσε και έδρα γραφείων του ΕΑΜ (γραφεία της εφημερίδας κ.α), του ΕΔΕΣ όπως και τόπος διαμονής της αγγλικής αποστολής. Χρησιμοποιήθηκε ως γραφεία πιο πριν και από τις κατοχικές δυνάμεις.

Στο νέο του βιβλίο «Μνήμες Κατοχής ΙΙ- Ιταλοί και Γερμανοί στα Γιάννενα και η καταστροφή της εβραϊκής κοινότητας» από τις γιαννιώτικες εκδόσεις Ισνάφι, ο Christoph U. Schminck-Gustavus, έχει και μία πολύ ωραία συνέντευξη με τον ιδιοκτήτη του ξενοδοχείου. Για τα κτίρια του μεσοπολέμου, στο διαδίκτυο υπάρχει στον Οδηγό της Περιφέρειας Ηπείρου άρθρο του πρώην δημάρχου Αναστάσιου Παπασταύρου, ο οποίος έχει εκδώσει πολλά βιβλία για τα Γιάννενα.

Όσο για τον Πέτρο Αποστολίδη, σημαντική προσωπικότητα της πόλης, οι δύο τόμοι αναμνήσεών του με τίτλο «Όσα θυμάμαι» (από τις εκδόσεις Κέδρος) παραμένουν ένα εξαιρετικό ανάγνωσμα τόσο γι’ αυτήν την περίοδο όσο κυρίως για τον μεσοπόλεμο στα Γιάννενα.

Η φωτογραφία του Κώστα Μπαλάφα με τον Σαράφη και τον Άρη διατηρεί την επικαιρότητά της. Είναι και μια ωραία αισθητικά φωτογραφία. Για την αριστερά αποπνέει θα λέγαμε κι έναν επαναστατικό ρομαντισμό γι’ αυτό και συχνά πυκνά τη βλέπουμε να φιγουράρει σε αναφορές στον Τύπο ή σε μπλογκ, συνήθως χωρίς επαρκείς λεζάντες.

Για τα Γιάννενα έτσι κι αλλιώς είναι μια ιστορική φωτογραφία, εμβληματική θα λέγαμε. Ο χώρος που δείχνει είναι ολόιδιος σχεδόν και σήμερα, όπως φαίνεται στη δεύτερη φωτογραφία που περιλαμβάνει αριστερά και το Ακροπόλ Παλλάς. Το ιστορικό πλαίσιο αλλάζει. Ή μήπως με το πλαίσιο αλλάζουν και οι άνθρωποι;
=====================================================
Πηγή: Ιστολόγιο metaxifilon

Εκδήλωση μνήμης και τιμής για τους εκτελεσμένους αγωνιστές του Ελληνικού λαού στο Λαζαρέτο

Κάλεσμα συμμετοχής απευθύνουν η ΝΕ Κέρκυρας του ΚΚΕ, το ΝΣ της ΚΝΕ και η ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ, για την εκδήλωση τιμής στο Λαζαρέτο Κέρκυρας:

Το Μνημείο στο Λαζαρέτο Κέρκυρας. Φαίνεται κομμάτι του τοίχου -με τις τρύπες από τις σφαίρες- που γίνονταν οι εκτελέσεις (Πηγή: http://www.corfunews.eu)

«Η Νομαρχιακή επιτροπή Κέρκυρας του ΚΚΕ, το Νομαρχιακό Συμβούλιο της ΚΝΕ, το Παράρτημα Κέρκυρας της Πανελλήνιας Ένωσης Αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης (ΠΕΑΕΑ) και του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας και η Επιτροπή Ειρήνης διοργανώνουν την Κυριακή 8 Νοεμβρίου 2009 στο Λαζαρέτο εκδήλωση μνήμης και τιμής για τους εκτελεσμένους αγωνιστές του Ελληνικού λαού.

Οι 118 (καταμετρημένοι) εκτελεσμένοι της Εθνικής Αντίστασης και του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας που στην πλειοψηφία τους ήταν νέα παιδιά, έπεσαν στο χώρο του Λαζαρέτο κατά την περίοδο του 1947-1949.

Οι Αγωνιστές αυτοί είχαν κάνει ένα και μοναδικό «έγκλημα»: Αγωνιζόμενοι κατά των Γερμανών ναζιστών και των Ιταλών φασιστών κατά τη διάρκεια της κατοχής, διαμόρφωσαν την ακατάσβεστη θέληση για μια Ελλάδα ελεύθερη από ξένες δυνάμεις, μια Ελλάδα της Λαοκρατίας και Δημοκρατίας, πάλεψαν για μια πατρίδα που θα ανήκει στο λαό της. Θέλησαν και μετά τον πόλεμο να κάνουν πράξη τα όνειρα για τα οποία αγωνίστηκαν στην κατοχή.

Για τις μεταπολεμικές ξενόδουλες ελληνικές κυβερνήσεις και τους Εγγλέζους και Αμερικάνους ιμπεριαλιστές που πάτησαν την ελληνική γη αμέσως μετά την αποχώρηση των Γερμανών και Ιταλών κατακτητών, η παραπάνω στάση ήταν έγκλημα που έπρεπε να τιμωρηθεί με το θάνατο.

Κερκυραίες και Κερκυραίοι

Η εκδήλωση αυτή δεν είναι ένα απλό μνημόσυνο για τους εκτελεσμένους αγωνιστές. Είναι εκδήλωση μνήμης και τιμής στους αγώνες του λαού μας ενάντια σε κάθε εξάρτηση και ενάντια στους πολέμους που γεννάνε οι ιμπεριαλιστές.

Το όραμα των Αγωνιστών της περιόδου εκείνης, για το οποίο έδωσαν και την ζωή τους για μια Ελλάδα πραγματικά ανεξάρτητη, παραμένει ιδιαίτερα επίκαιρο στις μέρες μας.

Ο ελληνικός λαός δεν έπαψε ποτέ να αγωνίζεται για μια Ελλάδα που δεν θα την μπλέκουν οι κάθε λογής ξενόδουλες κυβερνήσεις σε πολέμους ενάντια σε άλλους λαούς (Παλαιστίνη, Κύπρο, Λίβανο, Γιουγκοσλαβία, Αφγανιστάν, Ιράκ) για μια Ελλάδα ανεξάρτητη από κάθε ιμπεριαλιστικό οργανισμό.

Καλούμε τον Κερκυραϊκό λαό να δώσει μαζικά το παρόν στην εκδήλωση τιμής και αγώνα.

Η αναχώρηση για το Λαζαρέτο γίνεται Κυριακή 8/11/09, 10 π.μ. από το νέο Λιμάνι (Σε περίπτωση κακοκαιρίας η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στο Φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου)».

Με λαμπρότητα γιορτάστηκε σήμερα στην πόλη της Λευκάδας η επέτειος της 28ης Οκτώβρη

Δεν το λέμε γιατί έτσι συνηθίζεται να γράφεται. Αλλά γιατί φέτος λάμπρυνε πράγματι την επέτειο με την παρουσία του ο αγωνιστής της Αριστεράς, της Εθνικής Αντίστασης, ο φλογερός πατριώτης Λάκης Σάντας -η καταγωγή του είναι από τους Πηγαδησάνους Λευκάδας- ο οποίος εκφώνησε και τον πανηγυρικό της ημέρας στο Μητροπολιτικό ναό. Ένας άνθρωπος που παρ’ όλες τις δυσκολίες δεν καταδέχτηκε ποτέ να εξαργυρώσει κατ’ οιονδήποτε τρόπο τις αγωνιστικές του περγαμηνές. Αναφέρουμε για όσους νεώτερους ενδεχόμενα δεν τον ξέρουν -δεν φταίνε βέβαια τα παιδιά- ότι ήταν αυτός που μαζί με τον Μανώλη Γλέζο, τη νύχτα της 30ής προς 31η Μαΐου 1941, κατέβασαν τη χιτλερική σημαία με τον αγκυλωτό σταυρό από τον ιερό βράχο της Ακρόπολης. Τότε που όλα τα «έσκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά». Ξυπνώντας με την πράξη τους αυτή τον πατριωτικό ενθουσιασμό των σκλαβωμένων Ελλήνων, δίνοντάς τους ένα μήνυμα αντίστασης και ελπίδας. Ήταν ουσιαστικά η πρώτη αντιστασιακή πράξη στην κατεχόμενη Αθήνα, σε όλη την Ευρώπη.

[ Η τιμημένη γενιά της Εθνικής Αντίστασης που τείνει με τον καιρό να εκλείψει βιολογικά. Από αριστερά: Κώστας Κολυβάς (Μπερδεμπές), Λάκης Σάντας, Σπύρος Βονιτσάνος (Δρόσος) και Βαγγέλης Μανωλίτσης. Μαζί δρασκελίζουν ηλικιακά τους τρεισήμισι αιώνες ζωής ]

Να πως περιγράφει σ’ ένα κείμενο του -υπάρχει στο αρχείο του Ηλία Πετρόπουλου- ο Λάκης Σάντας το ηρωικό κατώρθωμα:

«Λύσαμε το συρματόσχοινο και τραβήξαμε για να την κατεβάσωμε. Μα την είχαν μπλέξει στην κάτω άκρη της με τρία συρματόσχοινα που στήριζαν τον κοντό. Κρεμιόμαστε και οι δυο για την κατεβάσωμε, μα δεν κατέβαινε. Αρχίσαμε με τη σειρά να σκαρφαλώνουμε στον σιδερένιο κοντό για να τη φτάσωμε και να την κόψωμε. Μα ήταν αδύνατο να τη φτάσωμε. Κουρασμένοι σταθήκαμε για λίγο κι απογοητευτήκαμε, σκεφτόμαστε τι να κάνωμε. Να φύγωμε χωρίς τη σημαία λάφυρο, δεν το σκεφτήκαμε ούτε στιγμή. Και μέσα στην ένταση της σκέψης μας, σκεφτήκαμε να σπάσωμε τα τρία συρματόσχοινα για να μπορέσωμε να τη σπάσωμε».

Και η η γερμανική Κομαντατούρ εκδίδει στις 31 Μάη 1941 την παρακάτω ανακοίνωση:

«Κατά τη νύκτα της 30ης προς την 31η Μαΐου υπεξηρέθη η επί της Ακροπόλεως κυματίζουσα γερμανική πολεμική σημαία παρ’ αγνώστων δραστών. Διενεργούνται αυστηραί ανακρίσεις. Οι ένοχοι και οι συνεργοί αυτών θα τιμωρηθώσι διά της ποινής του θανάτου».

[ Οι Αρχές του τόπου κατά την κατάθεση στεφάνων στο ηρώο της πόλης. Διακρίνονται στην πρώτη σειρά ο κ.κ. Μητροπολίτης Λευκάδας και Ιθάκης Θεόφιλος, ο δήμαρχος Λευκάδας κ. Φέτσης Βασίλειος, ο αγωνιστής Λάκης Σάντας, ο νεοεκλεγείς βουλευτής Λευκάδας κ. Σπυροπάνος Μαργέλης και ο νομάρχης Λευκάδας κ. Κώστας Αραβανής ]

Μετά τη δοξολογία, το τρισάγιο και την κατάθεση στεφάνων, ακολούθησε η καθιερωμένη παρέλαση, που λόγω και του καλού καιρού -πραγματικά καλοκαιρινός- την παρακολούθησε πλήθος κόσμου.

Πατήστε με το ποντίκι για
μεγεθύνετε τις φωτογραφίες

«… O κάθε βράχος, η κάθε ρεματιά, το κάθε χωριό καλύβα με καλύβα, η κάθε πόλη σπίτι με σπίτι,

πρέπει να γίνει φρούριο του

εθνικοαπελευθερωτικού
αγώνα…»

«Ο φασισμός του Μουσολίνι χτύπησε την Ελλάδα πισώπλατα, δολοφονικά και ξετσίπωτα, με σκοπό να την υποδουλώσει και εξανδραποδίσει. Σήμερα, όλοι οι Έλληνες παλεύουμε για τη λευτεριά, την τιμή, την εθνική μας ανεξαρτησία. Η πάλη θα είναι πολύ δύσκολη και πολύ σκληρή. Μα ένα έθνος που θέλει να ζήσει, πρέπει να παλεύει αψηφώντας τους κινδύνους και τις θυσίες. Ο λαός της Ελλάδας διεξάγει σήμερα έναν πόλεμο εθνικοαπελευθερωτικό, ενάντια στο φασισμό του Μουσολίνι. Δίπλα στο κύριο μέτωπο και ο ΚΑΘΕ ΒΡΑΧΟΣ, Η ΚΑΘΕ ΡΕΜΑΤΙΑ, ΤΟ ΚΑΘΕ ΧΩΡΙΟ, ΚΑΛΥΒΑ ΜΕ ΚΑΛΥΒΑ, Η ΚΑΘΕ ΠΟΛΗ, ΣΠΙΤΙ ΜΕ ΣΠΙΤΙ, ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΦΡΟΥΡΙΟ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ. Κάθε πράκτορας του φασισμού πρέπει να εξοντωθεί αλύπητα. Στον πόλεμο αυτό, που τον διευθύνει η κυβέρνηση Μεταξά, όλοι μας πρέπει να δώσουμε όλες μας τις δυνάμεις, δίχως επιφύλαξη. Έπαθλο για τον εργαζόμενο λαό και επιστέγασμα για τον σημερινό του αγώνα πρέπει να είναι, και θα είναι, μια καινούρια Ελλάδα της δουλιάς, της λευτεριάς, λυτρωμένη από κάθε ξενική ιμπεριαλιστική εξάρτηση, με έναν πραγματικό λαϊκό πολιτισμό. Όλοι στον αγώνα, ο καθένας στη θέση του και η νίκη θα είναι νίκη της Ελλάδας και του λαού της. Οι εργαζόμενοι όλου του κόσμου στέκουν στο πλευρό μας».

31 Οκτώβρη 1940
Κρατητήρια Γενικής Ασφάλειας Αθήνας
Νίκος Ζαχαριάδης
Γενικός Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ

O θρυλικός Λευκαδίτης αγωνιστής κομμουνιστής παπα-Στάθης Κτενάς

Παπα-Στάθης Κτενάς

Φλάμπουρα ράσα ολόφλογα στον άμβωνα ανεμίζουν ξεσπάθωσαν οι αρχάγγελοι κι οι τρούλοι αντιβουίζουν. Μπρος στ’ άγιο βήμα κι ο Χριστός άφησε το Βαγγέλιο και μαχητής κατέβηκε κρατώντας το φραγγέλιο…   Κώστας Καλατζής (Θεσσαλός)

Ο θρυλικός παπα-Στάθης Κτενάς αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην υπόθεση του λαού. Θυμίζει τις ιστορικές μορφές των αγωνιστών κληρικών του ’21. Έδωσε μέσα από τις γραμμές του κομμουνιστικού κόμματος Ελλάδας το παρών σ’ όλους τους αγώνες του λαϊκού κινήματος. Ο Στάθης Κτενάς γεννήθηκε το 1898 στο χωριό Καρυά Λευκάδας. Κατάγονταν από αγροτική οικογένεια και ακολούθησε τον ιερατικό κλάδο. Όμως γρήγορα η αγάπη του για τους ανθρώπους και τη φτωχή αγροτιά της Λευκάδας θα τον αναδείξει σε ηγετική μορφή του αγροτικού κινήματος του νησιού μας.

Έτσι, παράλληλα με τα ιερατικά του καθήκοντα θα βρεθεί το 1935 στην ηγεσία της Ένωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών Λευκάδας (Τ.Α.Ο.Λ. – Ταμείο Αμύνης Οινοπαραγωγών Λευκάδας) και επικεφαλής του ειρηνικού αγροτικού συλλαλητηρίου που κατάληξε, μετά από άνανδρη επίθεση των κυβερνητικών δυνάμεων, στο σκοτωμό δύο αγροτών διαδηλωτών, στον τραυματισμό 100 ατόμων και στη σύλληψη του παπα-Στάθη και άλλων πρωτοπόρων αγωνιστών του αγροτικού κινήματος σαν πρωταιτίων «αναρχικών επεισοδίων».

Στην έξοδο των φυλακών Λευκάδας το 1935. Πρωτοπόροι αγωνιστές του αγροτικού κινήματος της Λευκάδας, που φυλακίστηκαν για τη συνεταιριστική τους δράση. Από αριστερά καθισμένοι οι: Ξενοφώντας Κούρτης, ο ηρωϊκός παπα-Στάθης και ο Κώστας Λιβιτσάνος. Όρθιοι οι: Θεοδόσης Λιβιτσάνος και ο Λεωνίδας Φίλιππας (Πηγή: Πανταζής Ν. Παπαδάτος, Ήρωες και Μάρτυρες της Λευκάδας, Αθήνα 1982).

Το εαμικό κίνημα αργότερα θα βρει μετά από πλούσια δραστηριότητα τον παπα-Στάθη ώριμο να αγωνιστεί για πιο ολοκληρωμένα ιδανικά. Υπήρξε καθοδηγητής του ΕΑΜ (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο) και αντάρτης του ΕΛΑΣ (Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός). Η πατρίδα του Λευκάδα τον τιμά εκλέγοντάς τον εθνοσύμβουλο της ΠΕΕΑ (Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης) όπου συμμετείχε στις εργασίες της μαζί με τους Μητροπολίτες Κοζάνης Ιωακείμ και Ηλείας Αντώνιο. Παράλληλα οργανώνεται στο ΚΚΕ. Το 1945 φυλακίζεται και επί 12 χρόνια σέρνεται από κάτεργο σε κάτεργο. Οι κακουχίες, οι βασανισμοί, οι στερήσεις και ο χρόνος υποσκάπτουν την υγεία του και αποφυλακίζεται λόγω ανηκέστου βλάβης της υγείας του. Δύο χρόνια πριν η Μητρόπολη της Λευκάδας είχε προχωρήσει στον αποσχηματισμό και την καθαίρεσή του.

Τα ράσα στον αγώνα. Οι τρεις εθνοσύμβουλοι της ΠΕΕΑ. Από αριστερά: Κοζάνης Ιωακείμ, Ηλείας Αντώνιος και παπα-Στάθης Κτενάς (Πηγή: Λεύκωμα της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ αφιερωμένο στα 60χρονα του Κόμματος, Αθήνα 1978)

Ο παπα-Στάθης μόλις ξαναβρίσκεται στη Λευκάδα, ρίχνεται ξανά στον αγώνα μέσα από τις γραμμές της ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά), παλεύοντας πρωτοπόρα για ειρήνη, δημοκρατία, αμνηστία και εθνική δημοκρατική αλλαγή.

Ο παπα-Στάθης στο Τιμητικό Προεδρείο στην εναρκτήρια πανηγυρική Συνεδρίαση του 10ου Συνεδρίου του ΚΚΕ, που ήταν το πρώτο νόμιμο Συνέδριο έπειτα από 27 ολόκληρα χρόνια παρανομίας (Μάης 1978)

Το 1967 οι στρατοκράτες της 21ης Απρίλη τον συλλαμβάνουν και ξαναβρίσκεται στα κολαστήρια της Γιούρας. Μετά από δύο χρόνια αφήνεται ελεύθερος από το Λακκί της Λέρου και ξαναγυρίζει στο χωριό του, στην Καρυά της Λευκάδας, το 1971. Εκεί συγκροτήθηκε με πρωτοβουλία του η πρώτη παράνομη οργάνωση του ΚΚΕ στη Λευκάδα. Η 7μελή επιτροπή Λευκάδας του ΚΚΕ απαρτίζονταν τότε από τους: Γιώργο Βρεττό (Τσιρίμπας), Κώστα Κολυβά (Μπερδεμπές), Αντώνη Μήτσουρα, Στάθη Καράμπαλη, Φάνη Λογοθέτη (Μπαλωμένος), Νίκο Καρέλη και παπα-Στάθη Κτενά.

Η μεγάλη και φλογερή καρδιά του παπα-Στάθη Κτενά έπαψε να χτυπά το Σάββατο 7 Μάρτη 1981. Η κηδεία του αγωνιστή έγινε στην Καρυά της Λευκάδας. Τον νεκρό είχαν αποχαιρετήσει τότε ο τέως βουλευτής της ΕΔΑ γιατρός Ξενοφώντας Γρηγόρης, ο Γιώργος Βρεττός γραμματέας της ΝΕ Λευκάδας του ΚΚΕ, ο Γιώργος Σταματέλος από το ΝΣ της ΚΝΕ και ο γραμματέας της ΚΟΒ Καρυάς Φώντας Κατωπόδης. Στην κηδεία του παραβρέθηκαν εκατοντάδες σύντροφοι και συναγωνιστές του ενώ στεφάνια κατάθεσαν μεταξύ άλλων ο Αντώνης Αμπατιέλος, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, ο Στάθης Βαμβέτσος, γραμματέας της ΕΠ Ηπείρου-Κέρκυρας-Λευκάδας κ.ά.

=====================================================
Σημ.: Τα βιογραφικά στοιχεία του παπα-Στάθη Κτενά τα πήραμε από την εφημερίδα «Ριζοσπάστης» (Φύλλο της 11ης Μάρτη 1981).

Η μαζική σφαγή της Πρέβεζας – 65 χρόνια απ’ το αποτρόπαιο φρικιαστικό έγκλημα των φασιστών του ΕΔΕΣ

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «ΛΑΟΚΡΑΤΙΑ», Όργανο της Πανηπειρωτικής Επιτροπής του Ε.Α.Μ., Χρόνος Β’, Αρ. Φύλλου 19, ΗΠΕΙΡΟΣ, 25 Οκτώβρη 1944, σελ. 1-2.

Εμείς το αναδημοσιεύουμε από τον ιστότοπο Epirus Gate:

«Το ΕΑΜ καταγγέλλοντας τα πιο κάτω εγκλήματα και διερμηνεύοντας την αγανάχτηση του λαού της Πρέβεζας κι’ ολόκληρου του Ηπειρωτικού λαού ζητάει απ’ την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας την άμεση διενέργεια ανακρίσεων και την αμείλιχτη τιμωρία των ενόχων. Ζητάει επίσης απ’ την ίδια καθοδήγηση του ΕΔΕΣ να βοηθήσει το έργο της δικαιοσύνης και της εξυγίανσης. Παραθέτουμε τα γεγονότα που οδήγησαν στις σφαγές της Πρέβεζας χωρίς σχόλια γιατί μιλάν μόνα τους με την ωμή γλώσσα της φρίκης και του αποτροπιασμού:

Στις 9/9 υπογράφεται από αντιπροσώπους του ΕΑΜ και ΕΔΕΣ πρωτόκολλο ενότητας μέσα στην πόλη της Πρέβεζας. Ταυτόχρονα βγαίνει 15μελής Λαϊκή Επιτροπή από τα σωματεία της πόλης και αντιπροσώπους του ΕΑΜ και του ΕΔΕΣ. Σκοπός της η τήρηση της τάξης κατά την απελευθέρωση της πόλης. Στη διάθεση της Επιτροπής μπαίνει σώμα Πολιτοφυλακής μικτό με 120 άνδρες από κάθε Οργάνωση. Όλος ο λαός έχει σύνθημά του την ενότητα και τη συνεργασία.

Η φωτογραφία είναι από συλλαλητήριο οπαδών του ΕΑΜ στην Αθήνα (Φωτογράφος: Kessel, Dmitri - Πηγή: Ε.Λ.Ι.Α.)

Στις 14/9 η πόλη λευτερώνεται. Ο ΕΛΑΣ και το ΕΛΑΝ καταλαμβάνουν την πόλη και την παραδίνουν στη Λαϊκή Επιτροπή, καταδιώκοντας τους γερμανούς στο Μύτικα, Κεραμίτσα, Σμυρτούλα. Ύστερα από συνεννοήσεις την άλλη μέρα στις 15 το πρωί γίνονται δεκτά στην πόλη με εκδηλώσεις συνεργασίας τμήματα του ΕΔΕΣ με επικεφαλής τον ταγματάρχη Γαλάνη. Με την είσοδο όμως των εδεσικών τμημάτων η κατάσταση μεταβάλλεται. Ο Γαλάνης κηρύσσει το στρατιωτικό νόμο και την πόλη σε κατάσταση πολιορκίας. Αυτό προκαλεί μεγάλη αγανάχτηση στο λαό που στις 16/9 συγκροτεί συλλαλητήριο με 3 χιλιάδες διαδηλωτές για την κατάργηση του Στρατιωτικού Νόμου. Οι εδεσίτες αρνούνται και στις 17/9 παίρνουν ενίσχυση 60 Ραλλικών απ’ τη Λευκάδα.

Η Λαϊκή Επιτροπή ορίζει, τη 18/9 μέρα γιορτασμού της Λευτεριάς. Ο ΕΔΕΣ με προκήρυξή του δηλώνει ότι δε θα λάβει μέρος και κυκλοφορεί πλαστή προκήρυξη της ΕΠΟΝ κατά του Ζέρβα. 7000 λαού επί 4 ώρες πανηγυρίζουν την απελευθέρωση της πόλης. Το απόγευμα επακολουθούν λαϊκοί χοροί και γενική χαρά. Το ίδιο απόγευμα αποσύρονται απ΄ την πόλη οι οικογένειες των εδεσιτών και τα τμήματά τους πιάνουν θέσεις έξω απ’ την πόλη. Στις 19/9 απαιτούν απ’ τα τμήματα του 24 Συν/τος να εγκαταλείψουν την πόλη. Ο ΕΛΑΣ απορρίπτει την αξίωση και ζητάει κατοχή από κοινού. Αμέσως σχεδόν η πόλη δέχεται καταιγιστικά πύρα πυροβολικού και όλμων και αυτομάτων που ματαιώνουν κάθε προσπάθεια διαμαρτυρίας του λαού. Η σύρραξη γενικεύεται και διαρκεί εφτά ολόκληρες μέρες. Κατά τη διάρκεια της το 24 Σύνταγμα κάνει νέες προσπάθειες συμβιβασμού και ζητάει τη συγκρότηση μικτής αντιπροσωπίας. Αετόπουλα και Επονίτες κατά τις μάχες αυτές βρήκαν ηρωικό θάνατο εκτελώντας την υπηρεσία του συνδέσμου. Η υποδειγματική ΕΠΟΝ του 24 Συντάγματος αφού πολέμησε δύο ώρες στο Γυμνάσιο της πόλης παραδόθηκε. Στην αποφασιστική στιγμή του αγώνα η συμφωνία της Καζέρτας στην Ιταλία θέτει τέρμα στη σύρραξη με την αποχώρηση των τμημάτων του ΕΛΑΣ.

Εκτελέσεις πατριωτών

Κατά το 12ήμερο διάστημα της σύγκρουσης διαπράχτηκαν τα πιο κάτω εγκλήματα. Εκτελέστηκε ολόκληρη η υποδειγματική ΕΠΟΝ από 14 νέους. Εκτελέστηκαν απ’ την Λαϊκή Επιτροπή που συγκροτήθηκε με κοινή συμφωνία ΕΑΜ-ΕΔΕΣ: 1) Χρ. Κοντός, Γυμνασιάρχης, πρόεδρος της Επιτροπής, 2) Δήμας, δικηγόρος, γραμματέας της, 3) Δ. Γιαμάς, εργάτης, μέλος, 4) Μ. Ρέντζος, τριατατικός, μέλος της Επιτροπής, γραμματέας της νομαρχιακής Επιτροπής ΕΑΜ Πρέβεζας (εκτελέστηκε ξυλοκοπούμενος και συρόμενος στα πεζοδρόμια της Πρέβεζας). Επίσης εκτελέστηκαν άλλα 3 μέλη της Λαϊκής Επιτροπής. Πρόσωπα γνωστά και κύρους μέσα στην πόλη εχτελέστηκαν: 1) Μαϊδάτσης, γιατρός, 2) Κοσμάς Ρέντζος, έμπορος, 3) Σπαθής, επιθεωρητής δημοτικών σχολείων, 4) Μεγαλογένης, γραμματέας Πρωτοδικείου Πρέβεζας, 5) Κακαβούλης, μεγαλοχτηματίας (αφού του έκοψαν πρώτα τα’ αυτιά, τον έσφαξαν), χρονών 75, 6) Καστάνης, κτηματίας, χρονών 70, 7) Πρόδρομος Πατσατσόγλου, μεγαλοχτηματίας. Όλες οι εχτελέσεις έγιναν στο συνοικισμό Παντοκράτορας Πρέβεζας. Υπάρχουν πληροφορίες ότι έναν τον έθαψαν ζωντανό πριν τον αποτελειώσει το πολυβόλο. Ο ανθυπασπιστής Χωρ/κης Γεωργάρας αφού έσφαξε έναν του ήπιε το αίμα. Τις πρώτες μέρες της σύρραξης συνέλαβαν περίπου 700 άτομα απ΄ τα οποία 16 γυναίκες και κορίτσια. Απ’ αυτούς 40 εκτελεστήκανε κι’ οι υπόλοιποι μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδο στην Πάργα. Συνολικά δολοφονήθηκαν στην Πρέβεζα 70-75 άτομα. Λεηλατήθηκαν όλα τα σπίτια και τα μαγαζιά των συλληφθέντων. Κάηκαν σπίτια συναγωνιστών στο συνοικισμό Κοκκινιά. Κατά τις πληροφορίας μας επικεφαλής των τμημάτων ήταν 1) ο Διοικητής της ΙΧ Μεραρχίας του ΕΔΕΣ συντ/ρχης Μπόρας, 2) ο ταγματάρχης Γαλάνης και οι Αξιωματικοί Τσόγκας, Χατζιδάκις και Παπαδάτος.»

Περί επικηρύξεως ληστών

Συνεχίζουμε με τις επικηρύξεις Λευκαδιτών αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης και του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας από το επίσημο μεταβαρκιζιανό κράτος, όπως αυτές έχουν δημοσιευτεί σε φύλλα της τότε Εφημερίδας της Κυβέρνησης, και τα οποία μας έχει αποστείλει ο αναγνώστης μας Μ.Λ.

Αυτή τη φορά στους πιο κάτω επικηρυγμένους είναι και τρεις συγχωριανοί μας Αλεξανδρίτες: ο Μανωλίτσης Αναστάσιος του Θωμά ή Βρακάς, ο οποίος σκοτώθηκε στη μάχη της Πούντας, ο Μανωλίτσης Αναστάσιος του Παναγιώτου (Χάρος), ο οποίος τραυματίστηκε στην ίδια μάχη και συνελήφθη αιχμάλωτος και ο Μανωλίτσης Γεώργιος του Ευαγγέλου (Τσανάτσος) που επίσης αιχμαλωτίστηκε στην μάχη της Πούντας και βρίσκεται ακόμη εν ζωή.

Η επικήρυξη με την οποία εγκρίνεται η «υπ’ αριθ. 10 από 6)5)47 απόφασις της Ε.Δ.Α. (Επιτροπή Δημοσίας Ασφαλείας) Νομού Λευκάδος» δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 22 Ιουλίου 1947. Ένα μήνα ακριβώς μετά τη φονική μάχη της Πούντας (Άκτιο) -22 Ιουνίου 1947- που είχε ως αποτέλεσμα τον αποδεκατισμό και τη διάλυση του Αρχηγείου Ξηρομέρου – Λευκάδας του ΔΣΕ (Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας) ή «Αποσπάσματος Γιαννούλη» όπως λέγεται καμιά φορά. Κάποιοι από τους πιο κάτω επικηρυγμένους αγωνιστές έπεσαν στη μάχη αυτή «με τ’ άρματα» στο χέρι. Κάποιων άλλων μετά τη μάχη, όπως του θρυλικού δασκάλου από την Εγκλουβή Γεράσιμου Θερμού (Τιλίλα) -παραθέτουμε πιο κάτω ένα βιογραφικό του- και του συγχωριανού μας Τάσου Μανωλίτση (Βρακά), τους έκοψαν οι «εθνικόφρονες» τα κεφάλια και τα κρέμασαν, μαζί με τα κεφάλια πέντε άλλων συντρόφων τους μαχητών, στο Πεντοφάναρο της κεντρικής πλατείας της Λευκάδας.

Γεράσιμος Θερμός του Γεωργίου (Τιλίλας). Γεννήθηκε το 1918 στο χωριό Εγκλουβή Λευκάδας. Το 1939 τέλειωσε την παιδαγωγική Ακαδημία στα Γιάννενα και επιστρατεύτηκε. Έλαβε μέρος στον πόλεμο του '40 ως ανθυπολοχαγός Πεζικού. Μετά την κατάρρευση του μετώπου ήρθε στο χωριό του και οργανώθηκε αμέσως στο ΕΑΜ (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο). Πιάστηκε από τους Ιταλούς και κρατήθηκε στις φυλακές Λευκάδας μαζί με άλλους χωριανούς του περίπου ένα χρόνο. Βγαίνοντας από τη φυλακή εντάχθηκε στον εφεδρικό ΕΛΑΣ (Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός) και κατόπιν στον μόνιμο ΕΛΑΣ. Στην αρχή υπηρέτησε ως στρατιωτικός του Ανεξάρτητου Τάγματος Λευκάδας που υπάγονταν στην VII Ταξιαρχία του ΕΛΑΣ με πολιτικό τον δάσκαλο Γ. Λογοθέτη και καπετάνιο τον Στάθη Σταύρακα. Αργότερα, τον Αύγουστο του 1944, όταν το Ανεξάρτητο Τάγμα εντάχθηκε στο Σύνταγμα Ιονίων, ο Γεράσιμος Θερμός ήταν υπεύθυνος του II Γραφείου του Συντάγματος. Ήταν μέλος του ΚΚΕ. Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας ήταν και αυτός καταδιωκόμενος. Το φθινόπωρο του 1946 σχημάτισαν μαζί με τον Πάνο Γιαννούλη ένοπλο τμήμα με προοπτική το τμήμα αυτό να προσπαθήσει να περάσει στην Ήπειρο και να ενωθεί με τα εκεί τμήματα του ΔΣΕ (Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας). Μέχρι τον Ιούνιο του 1947 έκαναν πολλές προσπάθειες να πετύχουν το στόχο τους χωρίς να τα καταφέρουν, λόγω της έλλειψης χώρου για μεγάλους ελιγμούς και της τεράστιας πίεσης των χωροφυλάκων, των ΜΑΥδων και των κάθε λογής παρακρατικών. Τα τέλη Ιουνίου 1947 στην προσπάθειά τους να φύγουν για την Ήπειρο, κλείστηκαν από τους υπερδεκαπλάσιους διώκτες τους στην ακρογιαλιά της Πούντας (Άκτιο). Οι περισσότεροι σκοτώθηκαν. Μαζί μ' αυτούς έπεσε πολεμώντας και ο θρυλικός δάσκαλος Γεράσιμος Θερμός. Την άλλη μέρα, στις 23.06.1947 κρέμασαν το κεφάλι του μαζί με τα κεφάλια έξι ακόμη συντρόφων του στο Πεντοφάναρο, στην κεντρική πλατεία της Λευκάδας.

Αριθ. 44)486)40

(3)

---

Περί επικηρύξεως ληστών

Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΤΑΞΕΩΣ

Έχοντες υπ’ όψει τας διατάξεις 1) του Α. Ν. 453)1945 «περί λήψεως μέτρων προς εμπέδωσιν της Δημοσίας Ασφαλείας» ούτινος η ισχύς παρετάθη δια του από 14)4)47 Β. Δ., 2) του από 4)5)46 Ν. Δ. «περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως των ισχυόντων Νόμων περί συστάσεως εν εκάστω Νομώ επιτροπών επί της Δημοσίας Ασφαλείας», 3) του Νόμου 4575)1930 «περί χρηματικών αμοιβών δια την καταστολήν της ληστείας» και 4) του Α. Ν. 655)1945 «περί αρμοδιότητος και οργανώσεως του Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως» αποφασίζομεν:

Εγκρίνομεν την υπ’ αριθ. 10 από 6)5)47 απόφασιν της Ε.Δ.Α. Νομού Λευκάδος, δι’ ης επικηρύσσονται εις ληστάς ως λίαν επικίνδυνοι εις την Δημοσίαν Ασφάλειαν οι 1) Θερμός Γεράσιμος του Γεωργίου ή Τιλίλας και 2) Θερμός Δημήτριος του Γεωργίου ή Τιλίλας 3) Φραγκούλης Χρήστος του Θωμά ή Θωμαή 4) Φραγκούλης ή Γκόγκας Νικόλαος του Σπυρίδωνος 5) Φραγκούλης ή Γκόγκας Χρήστος του Σπυρίδωνος 6) Ρεκακκάβας Ηλίας του Διονυσίου, κάτοικοι Εγκλουβής 7) Θερμός Σπυρίδων του Νικολάου ή Παππάς εκ Βαυκερής 8 ) Μανωλίτσης Αναστάσιος του Παναγιώτου 9) Αραβανής Νικόλαος του Αριστείδου εκ Πλατυστόμου 10) Βονιτσάνος Σπυρίδων του Θεοτόκη ή Δρόσος εκ Πλατυστόμου 11) Χαλκιάς Ξενοφών του Αναστασίου εκ Σπανοχωρίου 12) Καράμπαλης Ευστάθιος του Χαραλάμπους εξ Ασπρογερακάτων 13) Φραγκούλης Σπυρίδων του Θωμά ή Θωμαή εξ Εγκλουβής 14) Μανωλίτσης Γεώργιος του Ευαγγέλου ή Τσανάτσος 15) Μανωλίτσης Αναστάσιος του Θωμά ή Βρακάς, διότι φέροντες παρανόμως πολεμικά όπλα και πυρομαχικά ετράπησαν εις τα όρη ενταχθέντες εις την παρανόμως οπλοφορούσαν και εκ πλειόνων των τριών ατόμων αποτελουμένην ληστοσυμμορίαν Γιαννούλη μεθ’ ης επιδίδονται εις εγκληματικάς και τρομοκρατικάς πράξεις εν το Νομώ Λευκάδος.

Επίσης εγκρίνομεν την δια της αυτής αποφάσεως προκηρυχθείσαν χρηματικήν αμοιβήν εκ δραχμών τριών εκατομμυρίων (3.000.000) δια την σύλληψιν ή τον φόνον εκάστου και δύο εκατομμυρίων (2.000.000) δια την αποτελεσματικήν κατάδειξιν εκάστου εις τας αρμοδίας αρχάς.

Εν Αθήναις τη 22 Ιουλίου 1947
Ο Υπουργός
ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΖΕΡΒΑΣ

Tο φύλλο της Εφημερίδας της Κυβέρνησης ως αρχείο pdf (136 KB).

======================================================
Πηγή:
Πανταζής Ν. Παπαδάτος, Ήρωες και Μάρτυρες της Λευκάδας, Αθήνα 1982
Χειρόγραφες σημειώσεις για το «Μαρτυρολόγιο της Εθνικής Αντίστασης» του Γιώργου Λογοθέτη

«Περί επικηρύξεως ληστών εν τω Νομώ Λευκάδος»

Αναγνώστης του ιστολογίου μας απέστειλε το πιο κάτω φύλλο της Εφημερίδας της Κυβέρνησης (1947) με το οποίο επικηρύσσονται «δια την σύλληψιν ή τον φόνον εκάστου εξ αυτών» δύο παράνομοι και διωκόμενοι τότε αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης.

Το κύμα της τρομοκρατίας που επικράτησε και στη Λευκάδα, λίγους μόλις μήνες μετά την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, ενάντια στους ΕΑΜίτες αγωνιστές του νησιού, είχε σαν αποτέλεσμα να οδηγήσει αρκετούς απ’ αυτούς στην παρανομία και στο βουνό για να αποφύγουν τη σύλληψη, τη φυλακή και τις εξορίες. Οι εθνοφύλακες, που έφτασαν στο νησί μας τον Μάρτη του 1945, σε συνεργασία με παλιούς ταγματασφαλίτες, μεταβαπτισμένους σε «μεταβατικά αποσπάσματα διώξεως συμμοριτών», και με την τοπική χωροφυλακή, άρχισαν αμέσως το τρομοκρατικό τους έργο με αποτέλεσμα εκατοντάδες μέλη και στελέχη του ΕΑΜ και του ΚΚΕ να συλληφθούν και να φυλακιστούν ή να σταλούν στην εξορία, ενώ εφτά δολοφονήθηκαν μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα.

Οι αγωνιστές που είχαν επικηρυχθεί με το πιο κάτω φύλλο της Εφημερίδας της Κυβέρνησης ήταν:

1. Ο Βλάχος Γεώργιος του Θεοδώρου (Μπαντβάς ή Μπαντουβάς) γεννήθηκε στην Καρυά το 1912. Οργανώθηκε από το 1943 στο ΕΑΜ (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο). Μετά την απελευθέρωση διώχθηκε για τη συμμετοχή του στην Εθνική Αντίσταση και αναγκάστηκε να βγει στην παρανομία. Σε συμπλοκή με διώκτες του σκότωσε ένα χωροφύλακα – στις 22.03.1946 όπως αναφέρεται στην πιο κάτω Εφημερίδα της Κυβέρνησης. Λίγο αργότερα σκοτώθηκε στην τοποθεσία Ακόνη που βρίσκεται απέναντι από το μοναστήρι των Αγίων Πατέρων.
2. Ο Θωμάς Κοντογιώργος του Δημητρίου ή Μπαλέρτας από το Νιχώρι Λευκάδας δεν ξέρω τι απόγινε. Δεν αναφέρεται ούτε στο Λεύκωμα του Πανταζή Ν. Παπαδάτου («Ήρωες και Μάρτυρες της Λευκάδας», Αθήνα 1982).

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ
ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

---

Εν Αθήναις τη 3 Μαρτίου 1947

ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΝ

Αριθμός φύλλου 27

Αριθ. 34)486)9

(2)

---

Περί επικηρύξεως ληστών εν τω Νομώ Λευκάδος

Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΤΑΞΕΩΣ

Έχοντες υπ’ όψει τας διατάξεις 1) του Α. Ν. 453)1945 περί λήψεως μέτρων προς εμπέδωσιν της Δημοσίας Ασφαλείας ούτινος η ισχύς παρετάθη δια του από 25.8.46 Ν. Δ., 2) του από 4.5.46 Ν. Δ. περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως των ισχυόντων Νόμων «περί συστάσεως εν εκάστω Νομώ επιτροπών επί της Δημοσίας Ασφαλείας», 3) του Νόμου 4575)30 «περί χρηματικών αμοιβών δια την καταστολήν της ληστείας» και 4) του Α. Ν. 655)45 «περί αρμοδιότητος και οργανώσεως του Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως» αποφασίζομεν.

Εγκρίνομεν την υπ’ αριθ. 7 από 28.12.46 (Πρακτικόν) απόφασιν της Ε.Δ.Α. Νομού Λευκάδος, δι’ ης επικηρύσσονται εις ληστάς ως λίαν επικίνδυνοι εις την Δημοσίαν Ασφάλειαν οι 1) Θωμάς Δημητρίου Κοντογιώργος ή Μπαλέρτας εκ Νεοχωρίου-Λευκάδος και 2) Γεώργιος Θεοδώρου Βλάχος ή Μπαντουβάς εκ Καρυάς-Λευκάδος, διότι διωκόμενοι δυνάμει των υπ’ αριθ. 354, 169, 507, 460, 498, 146, 443 του 1945 και 320, 210, 213, 366, 180 και 208 του 1946 ενταλμάτων συλλήψεως του Ανακριτού Λευκάδος επί φόνοις, ενόπλω αντιστάσει κατά της αρχής κλπ. εγκλήμασιν, ενετάχθησαν εις την παρανόμως οπλοφορούσαν συμμορίαν υπό τον επικεκηρυγμένον ληστήν Παναγ. Γιαννούλην, αποτελουμένην εκ περισσοτέρων των τριών ατόμων και όντες εξωπλισμένοι δια πολεμικών όπλων, επιδίδονται μετά της συμμορίας ταύτης, εις φόνους και άλλας εγκληματικάς και τρομοκρατικάς πράξεις εις βάρος νομιμοφρόνων κατοίκων της Νήσου Λευκάδος και εις ενόπλους επιθέσεις κατά της Δημοσίας Δυνάμεως και συγκεκριμένως την 22.3.46 εφόνευσαν εξ ενέδρας ένα χωροφύλακα και την 30.?.46 ετραυμάτισαν εν συμπλοκή ένα στρατιώτην.

Επίσης εγκρίνομεν την δια της αυτής αποφάσεως προκηρυχθείσαν χρηματικήν αμοιβήν εκ δραχμών δέκα πέντε μεν εκατομμυρίων (15.000.000) δια την σύλληψιν ή τον φόνον εκάστου εξ αυτών, δέκα δε εκατομμυρίων (10.000.000) δια την αποτελεσματικήν έκαστου αυτών εις τας αρμοδίας αρχάς κατάδειξιν.

Η παρούσα ισχύει από της δημοσιεύσεώς της εις την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Εν Αθήναις τη 28 Φεβρουαρίου 1947
Ο Υπουργός
ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΖΕΡΒΑΣ

Tο φύλλο της Εφημερίδας της Κυβέρνησης ως αρχείο pdf (25 KB).

Το Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών τίμησε τον περασμένο μήνα το Λευκαδίτη αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης Απόστολο Σάντα

Aπόστολος Σάντας,
αγωνιστής της Eθνικής Aντίστασης

Eκδήλωση τιμής σε έναν μεγάλο αγωνιστή

Πρόσωπα – Συνέντευξη: ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΣΑΝΤΑΣ, 1/7/2009
Επιμέλεια: T. Mιχαηλίδου

Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών με ομόφωνη απόφαση της Συγκλήτου, μετά από πρόταση του Aντιπρύτανη καθηγητή κ. I. Kαράκωστα, τίμησε τον αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης κ. Απόστολο Σάντα, με επίδοση τιμητικού ψηφίσματος και μεταλλίου, σε ειδική τελετή που πραγματοποιήθηκε την 1η Ιουλίου στη Μεγάλη Αίθουσα Τελετών. O Πρύτανης, καθηγητής κ. Χρήστος Κίττας χαρακτήρισε τον κ. Σάντα ως μία από τις σημαντικότερες μορφές της νεότερης

ελληνικής ιστορίας. O πρωτοετής τότε φοιτητής της Νομικής Σχολής μαζί με τον Μανώλη Γλέζο, τη νύχτα της 30ής προς 31η Μαΐου 1941, ύψωσαν τα όρια του ανθρώπινου ηρωισμού και του γνήσιου πατριωτισμού σε ύψη δυσθεώρητα, κατεβάζοντας την πολεμική σημαία των Γερμανών από την Ακρόπολη, με κίνδυνο να τους αντιληφθεί μία ολόκληρη διμοιρία και άφησαν την ελληνική σημαία να κυματίζει. Η πράξη αυτή όπως σημείωσε ο κ. Κίττας, έδωσε ένα μήνυμα αντίστασης και ελπίδας στους Έλληνες. Η αντίσταση κατά των κατακτητών όμως για τον Απόστολο Σάντα δεν σταμάτησε εκεί. Στις αρχές του 1942 εντάσσεται στο ΕΑΜ και αναπτύσσει μεγάλη δράση. Όταν έγινε πλέον γνωστός στην Γκεστάπο ανέβηκε στο Αντάρτικο και εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ. Μετά την απελευθέρωση και τη Συμφωνία της Βάρκιζας, κυνηγήθηκε άγρια μαζί με τον Γλέζο γιατί ήταν σύμβολα της Αντίστασης. Eξορίστηκε στην Ικαρία και μετά φυλακίστηκε στις ναυτικές φυλακές της Ψυτάλλειας· μετά στάλθηκε στο τρίτο Τάγμα της Μακρονήσου. Στη συνέχεια έφυγε πρώτα στην Ιταλία και ακολούθως στον Καναδά ζητώντας πολιτικό άσυλο. Γύρισε στην Ελλάδα το 1963, πιστεύοντας ότι όλα πλέον θα πάνε καλά, όμως κατά τη διάρκεια της δικτατορίας φυλακίσθηκε και πάλι. Έχει λάβει παράσημα από πολλές συμμαχικές χώρες, ενώ από την Ελλάδα τιμήθηκε το 1982 με την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης. Αν και άριστος απόφοιτος της Νομικής, με αποτέλεσμα να του δοθεί υποτροφία για συνέχιση των σπουδών στη δημοσιογραφική σχολή του Columbia University των Η.Π.Α. δεν την έλαβε ποτέ λόγω «χαρακτηρισμού». Αυτό που μένει ως παράδειγμα από την προσωπικότητά του, είναι όχι μόνο η ανιδιοτέλεια και ο ηρωισμός του αλλά και η σεμνή στάση ζωής που επέλεξε να ακολουθήσει. O Απόστολος Σάντας μιλάει στο «Καποδιστριακό» για τους νέους, τα Μ.Μ.Ε. και τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία.

– Είστε ένας άνθρωπος γνωστός για τη συμμετοχή σας στην Εθνική Αντίσταση. Στη συνέχεια επιλέξατε μία ήσυχη πορεία και δεν συμμετείχατε στον πολιτικό βίο μέσω κάποιου κόμματος όπως θα περίμενε ίσως κανείς. Γιατί συνέβη αυτό;
Όταν αποφυλακίστηκα με το τέλος της δικτατορίας, είχα σιχαθεί την κατάσταση που έβλεπα έτσι δεν θέλησα να πολιτευτώ. Είναι και στον χαρακτήρα μου να μην μου αρέσει η πολιτική. Αυτό όμως δεν θα πει ότι ήμουν αποστασιοποιημένος από τα κοινά. Ήμουν ένας ενεργός πολίτης όσον αφορά θέματα της δημοκρατίας και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Σχετικά όμως με τα κόμματα ήμουν «ανενεργός» λόγω προσωπικών πεποιθήσεων.

– Έχετε αγωνιστεί με αυτοθυσία για μία ανεξάρτητη και ελεύθερη Ελλάδα. Πώς θα ορίζατε στη σημερινή εποχή το περιεχόμενο και την έννοια της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας;
Πιστεύω ότι σήμερα η Ελλάδα είναι μεν ελεύθερη δεν είναι όμως τελείως ανεξάρτητη. Υφίσταται επιρροές και απειλές από πολύ ισχυρότερα κράτη τα οποία διαφεντεύουν σήμερα ολόκληρο τον κόσμο. Μάλιστα θεωρώ ότι αυτά τα κράτη είναι πιο επικίνδυνα από τότε που είχαμε τους Γερμανούς, διότι υπεισέρχονται οικονομικά με την κατανάλωση και την πίστωση, ενώ παράλληλα βομβαρδίζουν και κτυπούν αμάχους τρομοκρατώντας τους λαούς. Έτσι περνάνε τη γραμμή που θέλουν. Από αυτό δεν γλυτώνει ούτε η χώρα μας. Όμως τίποτα από ό,τι κάναμε εμείς δεν πάει χαμένο. Πιστεύω ακράδαντα ότι οι επόμενες γενιές περικλείουν μέσα τους τα δικά μας ήθη και έθιμα και τους αγώνες που κάναμε εμείς και μια μέρα αυτά θα βγουν στην επιφάνεια.

– Η νέα γενιά είχε χαρακτηριστεί ως μία γενιά χωρίς ενδιαφέρον για την πολιτική και τα κοινά. Έπειτα ήρθαν τα γεγονότα του Δεκέμβρη του 2008 που από άλλους χαρακτηρίστηκαν ως εξέγερση και από άλλους ως αναταραχές στο κέντρο της Αθήνας. Ποια είναι η δική σας άποψη για τα συγκεκριμένα γεγονότα και για τη σημερινή νεολαία γενικότερα;
Oι νέοι σήμερα αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα, όπως η ανεργία. Παράλληλα έχουν μεγαλώσει σε μία κοινωνία με χαρακτηριστικό την απληστία, με αποτέλεσμα δύσκολα να προσαρμόζονται στην οικονομική κρίση που έρχεται να τους πάρει πίσω τα προνόμια που είχαν συνηθίσει να βλέπουν στις προηγούμενες γενιές. Δέχονται, επίσης, μεγάλες επιρροές από τον δυτικό τρόπο ζωής έτσι όπως προβάλλεται από την προπαγάνδα των Μ.Μ.Ε. Πιστεύω ότι τον Δεκέμβρη είχαμε μία έξαρση της νεανικής ορμής και ήταν ένα είδος εξεγέρσεως. Τα καταστροφικά φαινόμενα που βιώσαμε δεν ξεκίνησαν από την υγιή νεολαία αλλά από διάφορα τρομοκρατικά και ανεύθυνα στοιχεία που εισχώρησαν και δεν έχουν καμία σχέση με τη νοοτροπία των νέων και καμία ιδεολογία. Μην ξεχνάμε πως τα ίδια έγιναν στην Γαλλία και αλλού. Σχηματίστηκε λοιπόν μία κακή εντύπωση, όμως στην πραγματικότητα ήταν μία διαμαρτυρία των νέων γιατί δεν έχουν πού να πιστέψουν. Ήταν ένα ξέσπασμα που το εκμεταλλεύτηκαν κάποιοι. Αγαπώ πάρα πολύ τα νέα παιδιά και όλοι εμείς οι παλιοί στηρίζουμε σε αυτά την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο, για το οποίο εμείς πολεμήσαμε.

– Έχετε δει την Ελλάδα να αλλάζει σε πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Σε ποια σημεία θεωρείτε ότι έχει αλλάξει η νοοτροπία των Ελλήνων;
O Έλληνας έχει εξελιχθεί και έχει δεχθεί ταυτόχρονα μεγάλες επιρροές. Σήμερα υπάρχει μία ψεύτικη βιτρίνα ότι υπάρχει οικονομική άνεση ενώ η ζωή έχει δυσκολέψει. Έχοντας ζήσει στις Η.Π.Α. και στον Καναδά, παρατηρώ ένα αμερικάνικο χαρακτηριστικό στους σύγχρονους Έλληνες το οποίο δεν υπήρχε παλιά. Το άγχος και το συνεχές τρέξιμο. Δεν σε ρωτάνε πια ποιος είσαι αλλά πόσα βγάζεις! Είμαστε ένας λαός της Νοτίου Ευρώπης με τάση προς την Aνατολή. Παραδοσιακά ήμασταν άνθρωποι πιο ήρεμοι και χαλαροί. Η σημερινή οικονομική κατάσταση και η κρίση μας έχει κάνει να χάσουμε αυτή την ηρεμία. Παράλληλα υπάρχει η διαμεσολαβημένη επικοινωνία από τα μέσα, αλλά δεν υπάρχει η επικοινωνία του λαού όπως παλιά, στο καφενείο ή στην αυλή. Τότε ο καθένας μοιραζόταν τον πόνο του ή την χαρά του με τον διπλανό του και ξέσπαγε. Αυτή η επικοινωνία δεν υπάρχει πια.

– Πρόσφατα, παρακολουθήσαμε τη «διαμάχη» για το εκπαιδευτικό βιβλίο της ιστορίας. Είστε ικανοποιημένος με τον τρόπο διδασκαλίας των γεγονότων του ’40;
Πιστεύω ότι δεν υπάρχει πρόγραμμα για την πλήρη ενημέρωση των μαθητών για την ιστορία των νεότερων χρόνων, από τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο και μετά. Δεν υπάρχει ενημέρωση για τους αγώνες που έγιναν όταν ένας μικρός λαός όπως η Ελλάδα έδειξε σε όλο τον κόσμο ότι δεν γονατίζει μπροστά σε κανένα δυνάστη. Δεν διδάσκεται επομένως στα παιδιά το νόημα αυτής της ηρωϊκής εποχής και κυρίως δεν διδάσκεται η περίφημη Εθνική Αντίσταση. Με άλλα λόγια δεν μαθαίνουν τι κάνανε οι παππούδες τους και οι γιαγιάδες τους.

-Τα τελευταία χρόνια την ημέρα εορτασμού της Εθνικής Γιορτής της 28ης Oκτωβρίου, οι ιδιωτικοί τηλεοπτικοί σταθμοί επιλέγουν να «γιορτάσουν» με την προβολή κάποιας ελληνικής ταινίας με σχετικό περιεχόμενο. Είστε ικανοποιημένος με αυτή την στάση των μέσων; Όχι. Είναι απαράδεκτοι. Τόσο σε αυτή την περίπτωση όσο και σε άλλες εθνικές επετείους. Παρά το γεγονός ότι πιστεύω στην ελευθερία του λόγου πρέπει σε ορισμένα σημεία να υπάρχει κάποιος κρατικός έλεγχος, ο οποίος να είναι έτσι φτιαγμένος ώστε να μην καταλήγει σε λογοκρισία. Πρέπει να υπάρχει λογικός έλεγχος σε εθνικά ζητήματα και να μην είναι ανεξέλεγκτοι οι έμποροι της ενημέρωσης που έχουν τα κανάλια και που ως μοναδικό στόχο έχουν το κέρδος. Έχει λοιπόν ευθύνη το Υπουργείο Τύπου.

– Προ λίγων ημερών όλη η Ελλάδα, και όχι μόνο, με μεγάλη χαρά υποδέχτηκε το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης που σημαίνει τόσα πολλά για τον πολιτισμό και την ιστορία μας. Θα ήθελα να κλείσουμε τη συζήτησή μας με ένα σχόλιό σας για το πολυσυζητημένο θέμα επιστροφής των μαρμάρων, ειδικά τώρα που φτιάχτηκε το καινούργιο τους σπίτι.
Μα θέλει και ερώτημα; O Έλγιν ακολούθησε την πολιτική της χώρας του, που τότε συνήθιζε να κλέβει τέτοιους αρχαιολογικούς θησαυρούς από όλο τον κόσμο. Φυσικά και πρέπει να επιστραφούν τα μάρμαρα, ειδικά τώρα που έχουμε το ωραιότερο μουσείο σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Ομιλία του Πρύτανη καθηγητή κ. X. Kίττα κατά την επίδοση τιμητικού ψηφίσματος και μεταλλίου στον Απόστολο Σάντα

Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών με ομόφωνη απόφαση της Συγκλήτου υποδέχεται σήμερα και τιμά στον ιστορικό αυτόν χώρο μία από τις σημαντικότερες μορφές της νεώτερης ιστορίας. Τον Απόστολο Σάντα, πτυχιούχο της Νομικής μας Σχολής, ο οποίος μαζί με τον επίτιμο διδάκτορα του Τμήματος Φιλολογίας Μανώλη Γλέζο τη νύχτα της 30ης προς την 31η Μαΐου 1941 ύψωσαν τα όρια του ανθρώπινου ηρωισμού και του γνήσιου πατριωτισμού σε ύψη δυσθεώρητα κατεβάζοντας τη γερμανική σημαία από την Ακρόπολη όπου συμβόλιζε την πιο φρικτή και αποτρόπαια τυραννία. Με την κορυφαία αυτή αντιστασιακή πράξη, πράξη απαράμιλλου ηρωισμού, γενναιότητας και αυταπάρνησης, ο Λάκης Σάντας και ο σύντροφός του απάλλαξαν το μοναδικό μνημείο του ελληνικού και του παγκόσμιου πολιτισμού, τον ιερό βράχο της Ακρόπολης, από την ύβρη της παρουσίας τού μυσαρού συμβόλου και έστειλαν στις πονεμένες καρδιές των Ελλήνων μήνυμα ελπίδας, προσδοκίας, μήνυμα αντίστασης κατά των τυράννων, ότι η ελευθερία δε θ’ αργήσει να επιστρέψει στη γη όπου γεννήθηκε η Δημοκρατία και όπου η ανθρώπινη αξιοπρέπεια ανέβηκε στους πιο ψηλούς αναβαθμούς της. Με τους κανόνες της κοινής λογικής, η πράξη του τιμωμένου μας δεν ήταν απλώς τολμηρή και παράλογη, ήταν αδιανόητη. Και ακόμη η πράξη δεν ήταν καρπός απεγνωσμένης κίνησης, ούτε αποτέλεσμα απελπισμένης προσπάθειας ή νεανικής απερισκεψίας. Αντίθετα, ήταν αποτέλεσμα και καρπός ψύχραιμης και συνειδητής αντίδρασης, με πλήρη επίγνωση των κινδύνων και σπάνια περιφρόνηση προς τον θάνατο. Ήταν και είναι μια πράξη που αναδύθηκε μέσα από το ζόφο της σκλαβιάς, ολοφώτεινη αστροβολίδα που δεν υπολείπεται και δεν έχει σε τίποτε να ζηλέψει τις μεγάλες ώρες που συγκροτούν τον πυρήνα του διαχρονικού μας γίγνεσθαι.

O Απόστολος Σάντας συνέχισε με την ίδια αυταπάρνηση, συνέπεια και ανιδιοτέλεια τον αγώνα κατά των κατακτητών παντού, όπου τον κάλεσε η φωνή του χρέους, για να υποστεί και εκείνος τις συνέπειες των αδελφοκτόνων παθών και παθημάτων που πλήγωσαν τον τόπο μας.

Για τον ανιδιοτελή του αυτόν αγώνα και για την όλη του σεμνή στάση ζωής, το Πανεπιστήμιο Αθηνών, το σύμβολο της αναγέννησης της Νεότερης Ελλάδας, τιμά σήμερα στην ιστορική Μεγάλη Αίθουσα Τελετών του κτηρίου που θεμελιώθηκε ακριβώς πριν από 170 χρόνια, τον Απόστολο Σάντα.

=====================================================
Πηγή: Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
(Ευχαριστώ τον κ. Η. Γ. για την αποστολή του άρθρου).

Ο αντιστασιακός τύπος της Λευκάδας κατά την περίοδο της Κατοχής και τους πρώτους μήνες μετά την Απελευθέρωση

Έπεσαν πρόσφατα στα χέρια μας σε φωτοτυπίες κάποια φύλλα από τον αντιστασιακό τύπο της Λευκάδας κατά την περίοδο της ιταλικής και γερμανικής κατοχής. Επίσης κάποια άλλα που κυκλοφόρησαν τους πρώτους μήνες μετά την απελευθέρωση και την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας. Δεν ξέρω που φυλάσσονται τα πρωτότυπα. Η ανελέητη τρομοκρατία που ακολούθησε την ήττα του λαϊκού κινήματος δεν άφησε περιθώρια, όπως φαίνεται, να διασωθούν πολλά φύλλα. Οι εφημερίδες που κυκλοφορούσαν ήταν φυσικά παράνομες και έβγαιναν πολυγραφημένες ή χειρόγραφες με εξαίρεση τα φύλλα που κυκλοφόρησαν για κάποιους μήνες νόμιμα και σε έντυπη μορφή μετά την απελευθέρωση και την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας (12 Φλεβάρη 1945).

Αρκετές πληροφορίες για τις «Εφημερίδες της Κατοχής» στη Λευκάδα θα βρει ο αναγνώστης στο βιβλίο του Πανταζή Κοντομίχη, «Ο τύπος της Λευκάδας», Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 2003, Σελ. 163-181.

Παραθέτουμε ενδεικτικά κάποια φύλλα από τον παράνομο αντιστασιακό τύπο της Λευκάδας αρχίζοντας από τον κομματικό τύπο (τοπικές εφημερίδες του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας) και συνεχίζοντας με τον ΕΑΜίτικο (εφημερίδες του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου) και τον ΕΠΟΝίτικο (εφημερίδες της Ενιαίας Πανελλαδικής Οργάνωσης Νεολαίας) τύπο.

Η «Σπίθα» ήταν όργανο της τοπικής οργάνωσης του κομμουνιστικού κόμματος Ελλάδας. Όπως αναφέρει ο Πανταζής Κοντομίχης στο προαναφερόμενο βιβλίο του «πρωτοκυκλοφόρησε το 1941 χειρόγραφη ή δακτυλογραφημένη» και ακόμη ότι «συντασσόταν αρχικά στην περιοχή Λυγιάς-Κατούνας και κατόπιν στην Καρυά-Εγκλουβή». Παραθέτουμε τα δύο δακτυλογραφημένα φύλλα της «Σπίθας» που φαίνεται να έχουν διασωθεί.

Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθήτε
ΣΠΙΘΑ
15/ΘΗΜΕΡΟ ΟΡΓΑΝΟ ΤΟΥ ΠΕΡ/ΚΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛ.
ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΝΕΑ – ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΥΛΛΟΥ 7 – ΧΡΟΝΟΣ 1ος – 15 ΝΟΕΜΒΡΗ 1943 – ΤΙΜΗ ΦΥΛΛΟΥ 500

ΣΠΙΘΑ
Όργανο του γραφείου Λευκάδας της Π.Ε. Βάλτου-Ξηρομέρου-Λευκάδας του ΚΚΕ
Αριθμ. φύλλου Ι – Τιμή φύλλου 10000 – 18 Μάρτη 1944

Η πιο κάτω επίσης κομματική εφημερίδα «Ο Λυτρωμός» φαίνεται να κυκλοφορούσε παράλληλα με την «Σπίθα». Ήταν όργανο της περιφερειακής επιτροπής Ξηρομέρου-Λευκάδας-Βάλτου του ΚΚΕ.

Ο Λυτρωμός
ΟΡΓΑΝΟ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΞΗΡΟΜΕΡΟΥ-ΛΕΥΚΑΔΑΣ-ΒΑΛΤΟΥ ΤΟΥ ΚΚΕ
ΧΡΟΝΟΣ Α’ – ΑΡΙΘ. ΦΥΛΛΟΥ 1 – ΧΡΟΝΟΣ 1ος – 15 ΔΕΚΕΜΒΡΗ 1943 – ΤΙΜΗ ΦΥΛΛΟΥ ΔΡΧ 1000

Το «Εθνικό Ξύπνημα» ήταν όργανο της Περιφερειακής Επιτροπής του ΕΑΜ Λευκάδας και πρωτοκυκλοφόρησε στα τέλη του 1941. Στο πιο κάτω δακτυλογραφημένο δισέλιδο φύλλο που σώζεται υπάρχει η ένδειξη «Άγιος Πέτρος» που δείχνει ότι προοριζόταν για την εκεί τοπική οργάνωση του ΕΑΜ. Ο Κοντομίχης αναφέρει ότι «σε κάθε περιοχή υπήρχε ένας υπεύθυνος του ΕΑΜ, που παραλάμβανε ένα φύλλο σταλμένο από την πόλη και το έβγανε με καρμπόν σε τόσα αντίγραφα, όσα και τα χωριά της περιοχής».

ΕΘΝΙΚΟ ΞΥΠΝΗΜΑ
Όργανο της Περιφερειακής Επιτροπής του ΕΑΜ Λευκάδας
Αριθ. Φύλ. 62 – Χρόνος 3ος – 2 Δεκέμβρη (;) 1943 – Τιμή φύλλου Δρχ. 200

Τα «Καθημερινά Νέα» κυκλοφόρησαν νόμιμα και έντυπα -Τύποις Τσιρίμπαση, όπως αναγράφεται- ως ειδησεογραφικό όργανο του ΕΑΜ Λευκάδας για λίγο χρονικό διάστημα, τόσο όσο το επέτρεψε το όργιο της τρομοκρατίας που ακολούθησε. Στο φύλλο που σώζεται καλωσορίζεται ο ερχομός της Εθνοφυλακής στο νησί της Λευκάδας -ποιος να ‘ξερε τότε τι θα ακολουθήσει- και τονίζεται ότι «… Εκείνο που απαιτεί ο βασανισμένος μα αδούλωτος λαός της πολύπαθης Λευκάδας είναι να τηρηθεί πιστά η συμφωνία της Βάρκιζας…» (Ο τονισμός είναι δικός μου).

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΝΕΑ
ΕΙΔΗΣΕΟΓΡΑΦΙΚΟ ΟΡΓΑΝΟ ΤΗΣ Ε.Ε. Ε.Α.Μ. ΛΕΥΚΑΔΑΣ
Λευκάδα τη 22-3-45

Ο «Λαϊκός Αγώνας» που βγήκε μετά την απελευθέρωση του νησιού από τους Γερμανούς ήταν εβδομαδιαίο όργανο της τοπικής Νομαρχιακής Επιτροπής του ΕΑΜ. Η κυκλοφορία της εφημερίδας «καλύπτει όλο σχεδόν το 1945 και το μεγαλύτερο μέρος του 1946, οπότε μπήκε η αστυνομία στο τυπογραφείο Λάζαρη, όπου τυπωνόταν η εφημερίδα, και το κατέστρεψε στην κυριολεξία…» αναφέρει ο Κοντομίχης. Αντιγράφουμε από το παρακάτω φύλλο και από το κύριο άρθρο με τίτλο «Που τραβάμε»: «… Ελεύθεροι κυκλοφορούν γνωστοί εγκληματίες πολέμου στην πόλη και στην ύπαιθρο. Εκεί μάλιστα μ’ όλη την προδοτική τους πανοπλία. Ενώ ο Γιαννούλης αναγκάζεται να κρύβεται από χωριό σε χωριό. Δεν τολμάει να εμφανιστεί. Γιατί σκότωσε δεκάδες Γερμανούς-Ιταλούς και εθνοπροδότες. Κι η αντίδραση απειλεί: Σήμερα – αύριο θ’ αρχίσουν οι συλλήψεις. Γιατί; «Γιατί είστε εαμίτες». Κι’ ο λαός; Είναι ο μόνος που δε λογαριάζεται. Και κατάπληχτος, αγαναχτισμένος, εξοργισμένος με οδύνη και σπαραγμό ψυχής, ο καταματωμένος λαός της Λευκάδας, παρακολουθεί την εξέλιξη της εσωτερικής κατάστασης. Κι’ αναρωτιέται ο λαός: Που τραβάμε; που μας οδηγούν; …» (Ο τονισμός είναι δικός μου).

Θάνατος στο φασισμό – Λευτεριά στο Λαό
ΛΑΪΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ
ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΟ ΟΡΓΑΝΟ ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Ε.Α.Μ. ΛΕΥΚΑΔΑΣ
Χρόνος Α’ | Αριθ. φυλ. 2 | Το φύλλο δραχμές 20 | Υπ. για την ύλη ΒΑΓΓ. ΛΕΚΑΤΣΑΣ | Λευκάδα 21 Απριλίου 1945

Η «Νεανική Φλόγα» ήταν το δεκαπενθήμερο όργανο του τοπικού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ (Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νεολαίας). Στην αρχή έβγαινε χειρόγραφη, μετά δακτυλογραφημένη και μετά την Απελευθέρωση έντυπη. «Το πρώτο φύλλο βγήκε χειρόγραφο το Μάη του 1943 (ως «όργανο της Νέας Γενιάς»)… Αργότερα με την ίδρυση της ΕΠΟΝ, έγινε όργανο της «Ν.Ε.» της οργάνωσης αυτής. Την επιμέλεια και το τύπωμα είχε Συντακτική Επιτροπή από τους Νίκο Κ. Κατηφόρη, Τάκη Κόγκα και Πέτρο Αργύρη…», γράφει ο Πανταζής Κοντομίχης.

Από τη «Νεανική Φλόγα» σώζονται κάμποσα φύλλα, τα πρωτότυπα των οποίων πρέπει να βρίσκονται στην Χαραμόγλειο Ειδική Λευκαδιακή Βιβλιοθήκη.

ΝΕΑΝΙΚΗ ΦΛΟΓΑ
Όργανο της Νέας Γενιάς | Βγαίνει κάθε 15 μέρες
Χρόνος 1ος | Αριθ. φυλ. 4| Τιμή φύλλου δρ. 100 | 1η Ιούλη 1943

ΘΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΛΕΥΤΕΡΗ ΔΟΥΛΕΥΤΑΔΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΕΝΗ
ΝΕΑΝΙΚΗ ΦΛΟΓΑ
ΟΡΓΑΝΟ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΝΟΜΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ ΤΗΣ ΕΠΟΝ
ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ – ΑΡΙΘΜ. ΦΥΛΛΟΥ 1 – 2 ΓΕΝΑΡΗ 1944 – ΤΙΜΗ ΦΥΛΛΟΥ ΔΡΧ. 1000

Όλοι κι όλες στον αγώνα για τη λευτεριά, την ανεξ/σία, τη Δημοκρατία
ΝΕΑΝΙΚΗ ΦΛΟΓΑ
ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΟ ΟΡΓΑΝΟ ΤΟΥ ΕΠΑΡΧΙΑΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΠΟΝ ΛΕΥΚΑΔΑΣ
ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΡΙΤΗ – ΑΡΙΘΜ. ΦΥΛΛΟΥ 2 – 1 ΜΑΡΤΗ 1945 – ΤΙΜΗ ΔΡΑΧΜΕΣ 20

Στο πιο κάτω φύλλο της «Νεανικής Φλόγας» (25 Απρίλη 1945) στη δεύτερη σελίδα και στην στήλη «ΕΠΟΝΙΤΙΚΗ ΖΩΗ» διαβάσαμε και το εξής για το χωριό μας, τη Νικιάνα Λευκάδας:

«–Εξωραϊσμός. Στα Λαζαράτα και στη Νικιάνα οι επονίτες καθαρίσανε τη βρύση του χωριού τους. Αλλού οι επονίτες επιδιορθώσανε δρόμους. Ο κόσμος ικανοποιείται βαθύτατα από τα έργα της επονίτικης νέας γενιάς που γίνεται έτσι πρωτοπόρα εκπολιτιστική δύναμη του χωριού. Τα επονίτικα συνεργεία με το τραγούδι και το γέλιο πρέπει να δουλέψουν μ’ ενθουσιασμό και να φροντίσουν για τον εξωραϊσμό και την καθαριότητα των χωριών…».

ΝΕΟΙ και ΝΕΕΣ: Τα πάντα για τη συντριβή του φασισμού, Τα Πάντα για τη Δημοκρ. αναγέννηση της Ελλάδας μας
ΝΕΑΝΙΚΗ ΦΛΟΓΑ
15)ΘΗΜΕΡΟ ΟΡΓΑΝΟ ΤΟΥ ΕΠΑΡΧΙΑΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΠΟΝ ΛΕΥΚΑΔΑΣ
ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΡΙΤΗ – ΑΡΙΘΜ. ΦΥΛΛΟΥ 5 – 25 ΑΠΡΙΛΗ 1945 – ΤΙΜΗ ΔΡΑΧΜΕΣ 20

Κάντε (διπλό) κλικ για να μεγεθύνετε τις εικόνες…

Ένας δρόμος, μια ιστορία – Οδός Στράτου Τσέγιου

Ο Στράτος Τσέγιος γεννήθηκε στη Λευκάδα το 1921. Ήταν μοναχογιός του κτηματία Τσέγιου. Στη Λευκάδα τέλειωσε το Γυμνάσιο και μετά την αποφοίτησή του γράφεται στη Γεωπονική Σχολή. Εκεί θα τον βρει ο πόλεμος του ’40 και μετά η κατοχή. Πρωτοστατεί στο χώρο της νεολαίας για αντίσταση ενάντια στους κατακτητές. Από το καλοκαίρι του ’41 ακόμη τα καταφέρνει να δημιουργήσει πυρήνες αντίστασης στις τελευταίες τάξεις του Γυμνασίου Λευκάδας. Θα δραστηριοποιηθούν την αμέσως σχολική περίοδο ’41-42 αναδεικνύοντας το Γυμνάσιο της πόλης σε κάστρο αντίστασης.

Ο Στράτος Τσέγιος, ο ακούραστος αυτός αγωνιστής, θα ριχθεί και στην οργάνωση της εργαζόμενης νεολαίας, απ’ όπου θα αναδειχθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα μαχητικές φυσιογνωμίες του κινήματος της Εθνικής Αντίστασης, όπως ο Μήτρος Γιαννούλης (αδελφός του πρωτοκαπετάνιου του ΕΛΑΣ Πάνου Γιαννούλη, που σκοτώθηκε σε συμπλοκή με Ράλληδες, κοντά στα Χαραδιάτικα, το 1944) και ο Ζώης Κούρτης (επέζησε αργότερα της μάχης της Πούντας, διαπεραιώθηκε στη Λευκάδα και καταδιωκόμενος από αποσπάσματα τραυματίστηκε θανάσιμα πιο πάνω από το χωριό της Νικιάνας, και πέθανε στις 29.06.1947). Ο Τσέγιος θα γίνει ο μπροστάρης του νεολαιίστικου κινήματος και μέσα από τη δράση του θα αναδειχτεί γραμματέας της Συντονιστικής Επιτροπής ΕΑΜ Νέων και αργότερα της ΕΠΟΝ (Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νεολαίας). Μέχρι τη Συνδιάσκεψη της ΕΠΟΝ Λευκάδας το Νοέμβρη του ’43.

Στράτος Τσέγιος (1921-1944)

Το κτήμα του πατέρα του, κοντά στις Αλυκές, όπου εργάζεται και ο Στράτος Τσέγιος, θα γίνει το μέρος σύνδεσης της πόλης της Λευκάδας και της υπαίθρου, αφού όλες οι προσβάσεις προς την πόλη επιτηρούνταν από τις αρχές κατοχής. Εκεί υπήρχαν όπλα, παράνομος τύπος, τρόφιμα, ρούχα κλπ. Ο χώρος θα εντοπιστεί στις αρχές του ’43, με τη βοήθεια των συνεργατών των κατοχικών δυνάμεων, αλλά ο Στράτος θα αποφύγει τη σύλληψη.

Δε στέκεται καθόλου, αλωνίζει όλη τη Λευκάδα οργανώνοντας παντού Επονίτικες ομάδες. Όταν έγινε, το πρώτο δεκαπενθήμερο του Νοέμβρη του ’43, η πρώτη Συνδιάσκεψη της ΕΠΟΝ στην Εγκλουβή ζήτησε, βλέποντας την ΕΠΟΝ να έχει πια ανδρωθεί στο νησί, να μην είναι υποψήφιος για το Νομαρχιακό Συμβούλιο εκφράζοντας την επιθυμία να συνεχίσει τον αγώνα μέσα από τις γραμμές του ΕΛΑΣ.

Έτσι κατετάγη τους πρώτους μήνες του ’44 στο μόνιμο ΕΛΑΣ (Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός), στο 2/39 Σύνταγμα της 7ης Ταξιαρχίας όπου είχαν καταταγεί και πολλοί άλλοι Λευκαδίτες. Σε μια αποστολή της οργάνωσής του στα τέλη Μάη του ’44 θα πιαστεί από τους Ράλληδες στο χωριό Στάνος της Αμφιλοχίας και θα εκτελεστεί. Το ηρωικό παλικάρι, ο εμψυχωτής της ΕΠΟΝ Λευκάδας, έμεινε ως το διαχρονικό σύμβολο αντίστασης της Λευκαδίτικης Νεολαίας.

========================================================
Πηγή:
Ποσειδώνας Λογοθέτης, Το χρέος-Μνήμες και μαρτυρίες 1940-1945, Εκδόσεις «Στοχαστής», 1991
Πανταζής Ν. Παπαδάτος, Ήρωες και Μάρτυρες της Λευκάδας, Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα 1982

Οι αντιστασιακές οργανώσεις τίμησαν σήμερα, Κυριακή 5 Ιούλη, την 65η επέτειο της Μάχης της Αμφιλοχίας

Πιστοί στο χρονιάτικο ραντεβού τους με την ιστορική μνήμη οι αντιστασιακές οργανώσεις της περιοχής Δ. Στερεάς, Ηπείρου και Ιονίων Νήσων τίμησαν σήμερα, Κυριακή 5 Ιούλη, με πολιτικό μνημόσυνο την 65η επέτειο της διήμερης νικηφόρας Μάχης της Αμφιλοχίας, που έδωσε ο ΕΛΑΣ στις 12-13 Ιούλη 1944 κατά των Γερμανών κατακτητών, καθώς και τους νεκρούς του ΔΣΕ Ελλάδας στη δεύτερη μάχη της Αμφιλοχίας την 1 Ιούλη 1948.

Η εκδήλωση άνοιξε με τους χαιρετισμούς και το προσκλητήριο νεκρών – ανάγνωση ονομάτων των πεσόντων αγωνιστών. Ακολούθησε η κεντρική ομιλία και η κατάθεση στεφανιών εκ μέρους των παραρτημάτων της ΠΕΑΕΑ, του Δήμου Αμφιλοχίας, των Νομαρχιακών Επιτροπών του ΚΚΕ και της ΚΕ του ΚΚΕ.

Εκ μέρους της ΚΕ του ΚΚΕ το στεφάνι κατάθεσε ο βουλευτής του κόμματος στο νομό Αιτωλοακαρνανίας Νίκος Μωραΐτης, εκ μέρους του παραρτήματος της ΠΕΑΕΑ Λευκάδας ο συγχωριανός μας Βαγγέλης Μανωλίτσης και εκ μέρους της ΝΕ Λευκάδας του ΚΚΕ ο επίσης συγχωριανός μας Κώστας Κολυβάς (Μπερδεμπές). Στεφάνι κατάθεσε ακόμη η Βάσω Μανωλίτση, σύζυγος του συγχωριανού μας αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης Τάσου Μανωλίτση, ο οποίος είχε πάρει μέρος στη μάχη της Αμφιλοχίας.

Το παράρτημα ΠΕΑΕΑ Λευκάδας συμμετέχει στις εκδηλώσεις για τη Μάχη της Αμφιλοχίας και δρομολογεί λεωφορείο…

…που θα αναχωρήσει αύριο, Κυριακή 5 Ιούλη, στις 8.15 το πρωί από την παραλία της Λευκάδας. Από τη Νικιάνα το λεωφορείο θα αναχωρήσει στις 8.00 το πρωί από το καφενείο του «Μελιτζούρα».

Λίγα λόγια για το ιστορικό της μεγάλης μάχης που έδωσε ο ΕΛΑΣ στις 12-13 Ιούλη 1944 όπως έχει καταγραφεί σε σημείωμα του συγχωριανού μας Γιώργου Βρεττού (Τσιρίμπα) στην εφημερίδα «Ριζοσπάστης» (Παρασκευή 12 Ιούλη 2002):

«ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΑΜΦΙΛΟΧΙΑΣ ’44
Κορυφαία μάχη της Αντίστασης

Η μάχη της Αμφιλοχίας, 12-13 Ιούλη 1944, έχει πια καταγραφεί σαν μια απ’ τις κορυφαίες ιστορικές στιγμές της δοξασμένης ΕΑΜικής Αντίστασης, στη διάρκεια της τριπλής φασιστικό-ναζιστικής κατοχής της χώρας μας, 1941-’44. Αυτή η μάχη είναι απ’ τις κορυφαίες στιγμές της ΕΑΜικής Αντίστασης, της Εθνικής Αντίστασης κατά την Κατοχή.

Ο πρωτοκαπετάνιος του ΕΛΑΣ Λευκάδας Πάνος Γιαννούλης ο οποίος είχε πάρει μέρος στη μάχη της Αμφιλοχίας ως διοικητής Λόχου του ΙΙΙ Τάγματος του 2/39 Συντάγματος

Απ’ την άνοιξη του 1944 έγινε φανερό ότι η νίκη θα είναι με το μέρος των συμμάχων του αντιφασιστικού μετώπου. Έτσι οι κατακτητές, σε μια προσπάθεια απαγκίστρωσης των δυνάμεων κατοχής, κατά το τέλος της άνοιξης, αρχές καλοκαιριού του ’44, αύξησαν τις εξορμήσεις τους στην ύπαιθρο, αναπτύσσοντας ένα πρόγραμμα εκκαθαριστικών επιχειρήσεων, με σκοπό τη διάνοιξη δρόμων διαφυγής προς τα βόρεια σύνορα της χώρας μας.

Η δράση αυτή των καταχτητών έφερε κάποιες δυσκολίες στις κινήσεις μονάδων του ΕΛΑΣ, κύρια στη δυτική Μακεδονία. Μπροστά σ’ αυτή την κατάσταση, το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ, εκδίδει διαταγή προς την VIII Μεραρχία του ΕΛΑΣ, αλλά και σε όλα τα γειτονικά προς τη Δ. Μακεδονία τμήματά του, να σχεδιάσουν και να εκτελέσουν άμεσα επιχειρήσεις -επιθετικού χαρακτήρα- κατά γερμανικών δυνάμεων στην περιοχή ευθύνης τους, με σκοπό την ανακούφιση των ΕΛΑΣίτικων τμημάτων της Δ. Μακεδονίας.

Στο πλαίσιο αυτό και σ’ εκτέλεση της διαταγής του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ, η VIII Μεραρχία εκπόνησε σχέδιο επιχείρησης με κεντρικό στόχο την εξουδετέρωση και την πλήρη καταστροφή της γερμανικής φρουράς της Αμφιλοχίας, μιας απ’ τις ισχυρότερες βάσεις των κατακτητών στη Δυτική Ελλάδα. Η εκτέλεση της παραπάνω επιχείρησης ανατέθηκε στην VII Ταξιαρχία, αποτελούμενη από τα Συντάγματα 2/39 και 24ο. Ημερομηνία της επίθεσης ορίστηκε η 12η Ιούλη.

Η επιχείρηση εκτελέστηκε με πλήρη επιτυχία και, σύμφωνα με το σχέδιο, κράτησε δυο μέρες. Δυο μεγάλες μέρες που γράφτηκαν στην ιστορία της μεγάλης, της δοξασμένης Αντίστασης του λαού μας κατά την Κατοχή ’41-’44, με χρυσά γράμματα.

Είχαμε: Νεκρούς Γερμανούς πάνω από 250 και Ιταλούς και Έλληνες συνεργάτες του κατακτητή 80, περίπου, και 60 αιχμαλώτους. Ενώ τα λάφυρα ήταν πάρα πολλά σε οπλισμό κλπ.

Ομως και οι δικές μας απώλειες σ’ αυτό το διήμερο της τιτανομαχίας δεν ήταν λίγες σε αίμα. Πάνω από 100 παλικάρια χάθηκαν στο βωμό της ΛΕΥΤΕΡΙΑΣ.

Κλείνοντας τούτο το μικρό σημείωμα για τη μάχη της Αμφιλοχίας, θεωρούμε χρέος να αποτίσουμε φόρο τιμής σ’ όλους όσοι συμμετείχαν και ιδιαίτερα στους 100 ήρωες νεκρούς αυτής της μάχης. Αλλά, νομίζουμε ότι έχει την αξία της η αναφορά στα ονόματα των ηγητόρων αυτής της μεγάλης επιχείρησης:

VII Ταξιαρχία: Στρατ. Διοικητής Στάθης Αρέθας, μόνιμος ταγματάρχης Πεζικού. Καπετάνιος Γιάννης Χατζηπαναγιώτου. Βασίλης Σκιαδάς («Επαμεινώντας») στρατιωτικός διοικητής και Τάκης Σούφρας («Απόλλων») καπετάνιος και Τάσος Μακρής («Τρίκαρδος») επιτελής, αντίστοιχα του ΙΙΙ Τάγματος.

Το ΙΙΙ Τάγμα, με βάση τη διαταγή, είχε την κύρια ευθύνη για την πόλη της Αμφιλοχίας, στη διάρκεια της επιχείρησης. Η δύναμή του ήταν 3 λόχοι.

Η διοίκηση των άλλων δυο ταγμάτων του 2/39 Συντάγματος ήταν: Ι Τάγμα: Στρατ. Διοικητής Κώστας Παπαγεωργίου, μόνιμος λοχαγός Πεζικού. Καπετάνιος Κώστας Αυγούλης. ΙΙ Τάγμα: Στρατ. Διοικητής Γ. Κρητικός, έφεδρος υπολοχαγός. Καπετάνιος Δ. Παπαγιαννόπουλος.

Στην επιχείρηση βοήθησε επικουρικά και το 3/40 Σύνταγμα της Άρτας, που κι αυτό περιλαμβανόταν στη δύναμη της VIII Μεραρχίας του ΕΛΑΣ, Στρατιωτικός Διοικητής της οποίας ήταν ο θρυλικός στρατηγός Γεράσιμος Αυγερόπουλος.

Γιώργος ΒΡΕΤΤΟΣ»

To παράρτημα της ΠΕΑΕΑ Λευκάδας συμμετέχει στο γιορτασμό της 65ης επετείου της Μάχης της Αμφιλοχίας

Σύμφωνα με ανακοίνωση που εξέδωσε το τοπικό παράρτημα Λευκάδας της ΠΕΑΕΑ (Πανελλήνια Ένωση Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης), όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, τιμά την 65η επέτειο της διήμερης μεγάλης μάχης της VIII Μεραρχίας του ΕΛΑΣ (Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός) κατά των Γερμανών και συμμετέχει στις εκδηλώσεις που διοργανώνονται την Κυριακή 5 Ιουλίου 2009 και ώρα 9.30 π.μ. στην Αμφιλοχία.

Ο συγχωριανός μας Βαγγέλης Μανωλίτσης κατά την κατάθεση στεφάνου εκ μέρους του παραρτήματος της ΠΕΑΕΑ Λευκάδας στον περισυνό γιορτασμό

Η αναχώρηση λεωφορείου για την Αμφιλοχία θα γίνει την Κυριακή 5 Ιουλίου 2009 στις 8.15 το πρωί από την παραλία της Λευκάδας.

Η διακήρυξη-κάλεσμα του παραρτήματος της ΠΕΑΕΑ Λευκάδας έχει ως εξής:

«Πέρασαν 65 χρόνια από τη μέρα (12 – 13 Ιούλη 1944) που ο Ε.Λ.Α.Σ. έδωσε στην Αμφιλοχία μια από τις μεγαλύτερες τακτικές μάχες κατά του Γερμανικού φασισμού και των συνεργατών του.

Φέτος η επέτειος του γιορτασμού της Μάχης της Αμφιλοχίας είναι αφιερωμένη στην Τρίχρονη Εποποιία και Πολιτική Προσφυγιά του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (1946-1949).

Τιμάμε φέτος τους 17 νεκρούς του Δ.Σ.Ε. στη δεύτερη μάχη της Αμφιλοχίας που έγινε στις 1/7/1948.

Ο αγώνας του Δ.Σ.Ε. συνεχίζει πολλούς να εμπνέει και άλλους να προκαλεί. Η αστική τάξη και οι μηχανισμοί της έχουν εξαπολύσει τόνους συκοφαντίας εναντίον του. Η δράση του Δ.Σ.Ε. αποτελεί την κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης στην Ελλάδα του 20ου αιώνα.

Ο αγώνας του ήταν αντιιμπεριαλιστικός και διεθνιστικός, το αστικό κράτος γνώρισε τον πιο μεγάλο κίνδυνο μέχρι σήμερα για την ανατροπή του.

Ο ένοπλος αγώνας του Δ.Σ.Ε. απόπνεε μόνο δίκιο και ηθική γιατί τέτοιος είναι αγώνας της εργατικής τάξης, ο αγώνας του ΚΚΕ. Ήταν φυσικά η συνέχεια του ΕΛΑΣίτικου αγώνα 1942-1945.

Το λαϊκό κίνημα εκείνων των χρόνων μπροστά στο δίλημμα υποταγή ή οργάνωση της πάλης και αντεπίθεση, διάλεξε το δεύτερο. Οργάνωση της πάλης και αντεπίθεση ταιριάζει και στο σύγχρονο αγωνιστικό λαϊκό κίνημα κόντρα στην καπιταλιστική βαρβαρότητα και την ανελέητη εκμετάλλευση της Νέας Τάξης πραγμάτων στις μέρες μας.

Είναι φανερό ότι όσο βαθαίνει η καπιταλιστική κρίση στις χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης τόσο θα εντείνεται ο αντικομμουνισμός και η παραχάραξη της ιστορίας, η αναβίωση του ρατσισμού και του εθνικισμού, η επίθεση στα λαϊκά δικαιώματα και στις κατακτήσεις των εργαζομένων.

Για να βάλουμε φραγμό στα παραπάνω η μόνη διέξοδος για το λαό είναι Ισχυρό ΚΚΕ για Λαϊκή Οικονομία και Λαϊκή Εξουσία.

Καλούμε κάθε πολίτη να πάρει μέρος στις εκδηλώσεις που θα αρχίσουν το Σάββατο 4 Ιούλη και ώρα 8.30 το βράδυ και θα συνεχιστούν την Κυριακή 5 Ιούλη και ώρα 9.30 το πρωί στην κεντρική πλατεία της Αμφιλοχίας».

Τα ανόματα των μαχητών του ΕΛΑΣ που έπεσαν στη μάχη της Αμφιλοχίας ανάντια στους Γερμανούς κατακτητές στις 12-13 Ιούλη 1944

Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων έχει ως εξής:

ΣΑΒΒΑΤΟ 4 ΙΟΥΛΙΟΥ

Ώρα 20.30 μ.μ.: Το τοπικό παράρτημα Αμφιλοχίας της ΠΕΑΕΑ διοργανώνει Έκθεση βιβλίου και Αφίσας της Εθνικής Αντίστασης και του Δ.Σ.Ε (Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας).

ΚΥΡΙΑΚΗ 5 ΙΟΥΛΙΟΥ

Ώρα 9.30 π.μ.: Άφιξη παραρτημάτων
Ώρα 9.35 π.μ.: Άφιξη επισήμων
Ώρα 9.40 π.μ.: Άνοιγμα της εκδήλωσης
Ώρα 10.00 π.μ.: Προσκλητήριο νεκρών
Ώρα 10.10 π.μ.: Χαιρετισμοί
Ώρα 10.25 π.μ.: Ομιλία από μέλος του ΚΣ της ΠΕΑΕΑ
Ώρα 10.45 π.μ.: Έγκριση ψηφίσματος
Ώρα 10.50 π.μ.: Κατάθεση στεφάνων
Ώρα 11.10 π.μ.: Εθνικός Ύμνος – τέλος της συγκέντρωσης

Οι 17 νεκροί του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας που έπεσαν στη δεύτερη μάχη της Αμφιλοχίας την 01.07.1948 και των οποίων η μνήμη τιμάται φέτος

Να σημειώσουμε τέλος ότι στη μάχη της Αμφιλοχίας το καλοκαίρι του 1944 πήρε ενεργό μέρος και το 2/39 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ στο οποίο είχαν καταφύγει ως αντάρτες στο μόνιμο ΕΛΑΣ και πολλοί Λευκαδίτες. Διοικητής μάλιστα Λόχου του ΙΙΙ Τάγματος του 2/39 Συντάγματος (της VII Ταξιαρχίας) ήταν ο πρωτοκαπετάνιος του ΕΛΑΣ Λευκάδας Πάνος Γιαννούλης. Ήταν το Τάγμα εκείνο, που ενισχυμένο με ένα λόχο του I Τάγματος, είχε διαταχθεί τότε να ενεργήσει μέσα στην πόλη της Αμφιλοχίας και να την καταλάβει.